1 Ga balanyamirriyyi bili yan waluy yolŋu gan nhinan ŋurruŋu buŋgawa yäku Daypiriya,* yurr buŋgawany ŋayi ŋunhi ŋuriki bukmakku yan wäŋawnydja malaŋuw. Ga märr wiyinnha ŋayi gan ŋunhi buŋgawany nhinan, 15-nha dhuŋgarrany. Ga wiripuwurrnydja ḏirramuwurr nhanukal ŋurikalyiny buŋgawawal ŋoyŋura gan nhinan Daypiriyawalnydja yolŋuwal yäkuwal, waṉan mala nhanŋu, ga waŋganydja yäku Bundiyatj-Bäylittja,* buŋgawa Djudiyapuywu* wäŋaw. Ga ŋayiny Yarittja* buŋgawa ŋuruk Galalipuywu* wäŋaw, ga ŋayiny Yaritkuny yukuyuku'mirriŋu yäku Biliptja,* ŋayiny buŋgawa märrmaw'nha wäŋaw, Yituriyawuywun* wäŋaw ga Durakanitjkun* wäŋaw. Ga ŋayiny Lutjaniyany* yolŋu yäku buŋgawa Yapaliniyawuywun[a] wäŋaw. 2 Ga balanyamirriyyi bili waluy, märrma' gan yolŋu maṉḏa nhinan ŋunhi maṉḏa ŋurruḏawalaŋu djirrikaymirra maṉḏa, dhuwal maṉḏa yäku gam', Yanatj* ga Gäyapatj.* Ga balanyamirriyyi bili ŋunhi Djondja yolŋu, gäthu'mirriŋu Djakarayawnydja,[b] gan nhinanan ŋunhiliyin nharaŋŋura wäŋaŋur. Bala ŋayi God-Waŋarrnydja waŋanan nhanukal Djongalnydja, djuy'yurra ŋayi ŋanya lakaranharawnha dhäwuwnha birrŋ'maranharaw. 3 Bala ŋayi Djondja gan marrtjinany wäŋalila ga wäŋalila, buku-ḻiw'maraŋala ŋuliwitjarryiny wäŋakurr mayaŋgurrnydja Djodingurrnydja.[c] Ga bitjarra ŋayi gan ŋunhi lakaraŋalnydja yolŋuwalnydja walalaŋgal gam', “Way walal, bilyunna nhuma dhu dhipuŋuryiny yätjkurruŋurnydja nhumalaŋgiyingalaŋaŋur, bala nhuma dhu ḻiya-ḻupthunna, bala ŋayiny dhu God-Waŋarryuny nhumalaŋ bäy-lakaraman yätjkurruwuynydja.” Bitjarrnha ŋayi gan ŋunhi Djondja waŋan walalaŋ. 4 Ŋäthilnydja baman'tja yolŋuy djawarrkmirriy yäkuy Yitjayay[d] gan wukirri dhuwal dhäruk[e] bitjarr gam',
7 Ga beŋuryiny dhurrwaraŋur bala gan ŋunhi dharrwaynha mirithirra yolŋuynydja walal guwatjmarnydja ŋanya Djonnhany, märr ŋayi walalany gan ḻiya-ḻupmaramaŋala. Yurr wiripuwurruynydja ŋanya ŋunhi guwatjmar, yan nhakun guyaŋanharay walalaŋgiyingal walal yanbi walal manymakmirra, bala ŋayi Djondja walalaŋ gan waŋanan bitjarra, “Nhumany dhuwal yolŋu'-yulŋu be nhän mala yan, mayali'-wilkthunamirra mala. Yolthu nhumalany dhuwal waŋanany balanyarawyiny, yanbi nhuma dhu waṉḏirr winya'yun Godkalaŋaŋuŋurnydja, ŋunhi ŋayiny dhu galki bunan, dhä-gir'yunarawnha nhumalaŋ? 8 Ma', bilyurra walal biyakun yuwalkkuŋun yan, bala djäman yan ŋamakulin' romdja. Yaka gi waŋi biyakuny, ‘Ŋarranhany dhu dhuwal God-Waŋarryu bäyŋu warray dhä-gir'yun, bili ŋarrakuny dhuwal mala-ŋurrkanhayŋu Yipurayim warray.’ Bäyŋun yan nhuma dhu ga ŋunhi bitjandhiny lakaranhamirr ŋapatjkunhamirrnydja nhumalanhawuynha nhuma. Bili God-Waŋarryu warray ga dhuwal ganydjarrnydja ŋayatham ŋula nhakuny malaŋuw djämaw; ŋayiny balaŋ märraŋun dhuwanna ŋunhi guṉḏan mala, bala ŋayi ŋuli yan djäman bilmaraŋun yolŋukuŋun dhipuŋurnydja ŋunhi guṉḏaŋurnydja, bala walalnha balaŋ ŋunhi djamarrkuḻiny' nhanŋun Yipurayimguny. 9 God-Waŋarrnydja ga dhärra girri'-ŋamathinyawuynha, bitjanna nhakun yolŋu ŋuli ga dhärra goŋ-ḏakulmirr djatthunarawnha, ŋayi dhu djatthundja dhä-mälkum yan yuṯuŋgurrwurr dharpanhany malaŋuny. Ga ŋunhiyiny dharpa malany borummiriwnhany, ŋayi dhu yan djalkthunna gurthalila. Yo. Bitjandhin ŋayi dhu ŋunhi God-Waŋarryu yolŋunhany dhä-gir'yun ŋayaŋu-waŋaranhany.”
10 Bala walal dhä-birrka'yurra ŋanya Djonnhany bitjarra, “Nhaltjan dhika napurr dhu yulŋuny?”
11 Ga ŋayiny walalaŋ buku-bakmaraŋal bitjarr, “Djämany gi ŋamakurrnha yan ga dhunupan romdja. Ŋuli nhe ga ŋayatham märrmany' gumurrpuy, waŋganydja nhe dhu gurrupan ŋurikin yolŋuw ŋunhi ŋayi gi bäyŋun ŋayathul gumurrpuy. Ga ŋuli nhe ga ŋathamirrnydja nhina, nheny dhu gurrupan ŋurikin ŋunhi wiripuŋuwnha yolŋuw, ŋunhi ŋayi ga ŋathamiriw nhina.” Ga bitjarra ŋayi gan ŋunhi Djondhu lakaraŋalnydja walalaŋ.
12 Ga wiripuny ŋunhi rrupiya-märranhmirra yolŋu walal gapmangun marrtjin balayi ḻiya-ḻupthunaraw, bala walal dhä-birrka'yurra ŋanya Djonnhany bitjarra, “Way Marŋgikunhamirr, nhaltjan dhika ŋanapurrnydja dhu?”
13 Ga ŋayiny walalaŋ waŋan Djondja bitjarr, “Ŋunhi nhuma dhu ga yolŋu'-yulŋunhany mala rrupiyany gombu'-gombum ŋurikiny ŋunhi buŋgawawnydja, yurr ŋunhi bili yan dhunupa nambany rrupiyany lakaraŋ; yakan buluny gombuŋ ḏämbulilnydja ŋal'maraŋ, ga goŋ-djuḻuḻ'yurrnydja nhumalaŋguwuynydja nhuma.”
14 Ga wiripuny ŋunhi yolŋu walal marrtjin miriŋun mala nhanukal Djongal, ga dhä-birrka'yurr walal ŋanya bitjarr, “Nhä dhika ŋanapurrnydja dhu djäma?” bitjarr.
15 Yo. Ga wiyinnha walal gan ŋunhi Yitjuralnydja bäpurru galkurr ŋurikiyiny ŋunhi Maŋutji-dhunupayanhawuywuny[f] yolŋuw, ŋunhi ŋayi God-Waŋarryu dhawu'mirriyaŋal be ŋäthil. Ga buluny walal nhakun ŋunhi ŋäkul ŋanyanhan Djonnhan, bala walal yan mirithinan goŋmirriyinany dhika, ga waŋanhaminany walal gan ŋunhi bitjanminan, “Dhuwaliyin mak ŋayi ŋunhiyiny yolŋu bäy Maŋutji-dhunupayanhawuynydja?” 16 Bala ŋayiny Djondhuny lakaraŋal balany walalaŋ bitjarra, “Yaka dhuwal ŋarrany ŋunhiyi. Ŋarrany ŋuli ga dhuwal nhumalany gapuy warray waŋganydhu buku-ḻupmaram. Yurr dhikayi ga wiripuny yolŋu marrtji mirithirra yindi, ganydjarr-ḏumurra, djuḻkmaraman ŋayi ga ŋarranhany. Ga yaka ŋarra dhuwal dhuwurr-dhunupany djämawnydja nhanukalaŋaw ŋula nhakuny malaŋuw, balanyarawnydja nhakun dhapathuŋ'kuny nhanukalaŋaw yupmaranharaw. Ŋayiny nhumalany dhu gi ŋunhi ḻiya-ḻupmaraŋ Dhuyu-Birrimbirryun ga gurthaynha ŋäṉarryun. 17 Ga ŋayin ga ŋunhiyin yolŋu dhärra girri'-ŋamathinyawuynha, mala-djarr'yunarawnha barrkuwatjkunharawnha yolŋuwnha walalaŋ. Biyakun ŋayi dhu marrtji ŋunhi rurr'rurryurra ŋathany birraliny yan maŋutji, gänaŋ'maraŋun beŋurnydja ŋunhi dhukunŋurnydja. Bala ŋayi dhu ŋunhi ḏarrtjalktja ŋatha rulwaŋdhurra balan nhanukiyingala ŋayi wäŋalil, ga ŋunhi dhukundja ŋunhiŋuwuyyi ŋathapuy ŋayi dhu djalkthurra gurthalila, ŋunhiwiliyin gurthalil ŋunhi ga nhäran bitjanna bili yan bulŋuyukthinyamiriwnha.” Ga bitjarryin ŋayi gan ŋunhi Djondhu lakaraŋalnydja yolŋu'-yulŋuwalnydja.
18 Ga dharrwakurr dhukarrkurr ŋayi gan ŋunhi Djondhuny lakaraŋal ŋunhi manymaktja dhäwu yolŋuwnydja walalaŋ Djesuwalaŋuwuynydja. Yurr ŋayi gan ŋunhi waŋanany walalany mirithinan yan raypirri'yurra gan ḏälyun dhärukthuny, bilmaraŋala ŋayi walalany gan beŋura ŋunhi walalaŋgalaŋaŋur ŋäthiliŋuŋura romŋur.
19 Ga ŋanyanhany ŋayi Djondhu ŋunhi buŋgawanhany yolŋuny yäkuny Yaritnhany,* waŋandhi ŋurru-dhunupa yan bili ŋayi miyalknha djaw'yurr wäwa'mirriŋuw nhanukiyingalaŋuw ŋayi yäkuny Yirutiyany.[g] Ga bulu ŋayi gan djämayi ŋula nhä malany wiripu wiripu yätjkurr mirithirr rom malany. 20 Ga buluny ŋayi ŋunhi Yaritthu djäma yätjkurr ŋapalil ŋal'maraŋal nhanŋuwuy ŋayi ŋunhi ŋayi Djonnhan galkar dharruŋgulila.
21 Ga dhäŋur beŋuryiny ŋunhi ŋayi gan Djondhu ḻiya-ḻupmaraŋalnydja yolŋunhany walalany, bala ŋayipiny Djesuny marrtjinan balan Djongala, bala yan ŋayi ŋanya Djondhuny buku-ḻupmaraŋala. Ga dhäŋur beŋuryiny, bala ŋayi Djesuny gan dhärranan bukumirriyaŋala ŋunhiliyin. Bala ŋayiny ŋunha djiwarrny'tja wäŋa dhunupan ḻapthurra, 22 bala ŋunhi Dhuyu-Birrimbirrnydja marrtjin dhuryurrnydja räliny yuwalknha yänan, yurr rumbalnydja ŋunhi balanya nhakun murryil, bala ŋayi nhinanan nhanukal Djesuwalnydja. Ga dhunupan ŋayiny God-Waŋarrnydja waŋanan beŋur djiwarr'ŋurnydja bitjarra, “Nheny dhuwal ŋarrakuwuy warray Gäthu ŋunhin marrkapmirra. Ga ŋarrany nhokal dhuwal mirithinan yan ŋayaŋu-djulŋithinany.”
23 Ga ŋunhi ŋayi Djesu 30-mirriyinany dhuŋgarramirriyin, bala ŋayi ŋurruyirr'yurra gan djawarrkthurra dhäwun lakaraŋal. Ga yolŋuynydja walal gan ŋunhi guyaŋanany ŋanya Djesunhany bitjarra, yanbi ŋayi ŋunhi Djawutjipkun* gäthu'mirriŋu; ga yuwalknha ŋayi ŋunhi Djawutjipthuny ŋanya goŋdhu-märraŋalnydja ŋanya Djesunhany, bala ŋayi nhanŋu ŋunhi bäpayinan.
- a Tiberias; Pontius Pilate; Judea; Herod; Galilee; Philip; Iturea; Trachonitis; Lysanias; Abilene
- b Annas; Caiaphas; Zechariah
- c Jordan
- d Isaiah
- e Isaiah 40.3-5
- f Messiah
- g Herod; Herodias
- h Joseph; Heli
- i Matthat; Levi; Melchi; Jannai; Joseph
- j Mattathias; Amos; Nahum; Esli; Naggai
- k Maath; Mattathias; Semein; Josech; Joda
- l Joanan; Rhesa; Zerubbabel; Shealtiel; Neri
- m Melchi; Addi; Cosam; Elmadam; Er
- n Joshua; Eliezer; Jorim; Matthat; Levi
- o Simeon; Judah; Joseph; Jonam; Eliakim
- p Melea; Menna; Mattatha; Nathan; David
- q Jesse; Obed; Boaz; Salmon; Nahshon
- r Amminadab; Admin; Arni; Hezron; Perez; Judah
- s Jacob; Isaac; Abraham; Terah; Nahor
- t Serug; Reu; Peleg; Eber; Shelah
- u Cainan; Arphaxad; Shem; Noah; Lamech
- v Methuselah; Enoch; Jared; Mahalaleel; Kenan
- w Enosh; Seth; Adam