YOHANA Ulongozi Mbuli Inogile yandikigwe na Yohana ni chimwe mwa vitabu vine muna Dilagano da Sambi vovisimulila ugima wa Yesu Chilisito. Chila chimwe mwa ivitabu vine vino chotangigwa “Mbuli Inogile.” Masayo na Maliki na Luka na Yohana vandikigwa viyadanganike Yesu. Mbuli Inogile ya Yohana yandikigwa na Mtumigwa Yohana, iviya yodahika yandikigwa mwaka 90 kwandusila viyelekigwe Yesu. Viiwoneka chitabu hachilagusa bule kuwa Yohana niiyo yandike, ila ugenzi wa kwandika wiilinga na 1 Yohana na 2 Yohana na iviya 3 Yohana. Wandikaji wamwenga wakalile uko lusita ulo walonga kuwa Yohana kakala bululu da Efeso, kwa ivo yodahika kuwa chitabu chino chandikigwa muna dibululu da Efeso. Yohana kolonga funhula funhula malungilo ya chitabu ni kuwataza wanhu kutogola kuwa Yesu Mkombola na Mwana wa Mulungu yeli mgima 20:31. Kwa kuhuwila dino chidahe kuwa na ugima kwa zina jake. Chitabu chandikigwa kwa chimu cha wasomaji wose, kwa Wayahudi na wanhu weli siyo Wayahudi. Mbuli Inogile ya Yohana yoibasakanya chidogo na Mbuli Zinogile zimwenga nhatu. Mbuli Inogile ya Yohana itoma mauzauza yoyasang'hane Yesu na iviya handike ng'hani kusonhela masimwe yake. Na iviya handike mbuli za mana fana viya ubatizo wa Yesu na kugezigwa kuna dibwilingu. Yeliumo Yohana kokwandusa Mbuli Inogile muna 1:1-18. Kaidi kokwandika kusonhela mauzauza yamwenga yoyasang'hane Yesu muna 1:19-12:50. Maabaho kolonga mengi yoyalawilile muna uugima wa Yesu na kokongeza kudanganika kwa Yesu na uzilibuko wake muna 13:1-20:31. Kuuhelelo, Yohana kogotola Mbuli Inogile muna isula ya 21 yolonga kusonhela lusita Yesu viyawalawilile kwa wanhu viifosile kuzilibuka kwake na maabaho kolonga lungilo da kwandika chitabu.
1Mbuli ya Ugima 1 Baho mwanduso vinhu vose ving'hali havinalumbigwa kukala na imwe yatangigwe Mbuli. Mbuli iyo kakala kwa Mulungu, nayo kakala Mulungu. 2 Kusongela mwanduso Mbuli kakala na Mulungu. 3 Kufosela yeye, Mulungu kalumba vinhu vose, habule chinhu chilumbigwe bila yeye. 4 Mbuli iyo kakala chandusilo cha ugima, na ugima uwo ukala bung'hulo kwa wanhu, 5 bung'hulo ijo domwemwesa mudiziza, na ziza hadidahile bule kudisegeza.6 Mulungu kamtuma msenga wake, munhu iyo zina jake Yohana. 7 Yohana keza kuwalongela wanhu mbuli ya bung'hulo, muladi wanhu wose waihulike na kuihuwila. 8 Yeye mwenyewo hakalile bung'hulo bule, mbali keza kuwalongela wanhu mbuli ya bung'hulo ijo. 9 Dino dikala bung'hulo da kweli, bung'hulo dodikalile dokwiza muna iisi yose na kuwamwemwesela wanhu wose.
10 Mbuli kakala mwiisi, na ingawa Mulungu kalumba isi kufosela yeye, mbali habule munhu muna iisi yammanyile bule. 11 Keza kumwake mwenyewo, mbali wanhu wake hawamuhokele bule. 12 Mbali wanhu wose wowamuhokele na wowamuhuwile, kaweng'ha udahi wa kuwa wana wa Mulungu. 13 Wana wowelekigwe siyo kwa udahi wa wanhu hebu kwa lukuli hebu kwa udahi wa munhu mbali kwa udahi wa Mulungu.
14 Ija yoyatangigwe Mbuli kawa munhu, nayo kakala hamwe na cheye. Na cheye chiuwona utunhizo wake, utunhizo wa Mwana Nyachende yoyezile kulawa kwa Tata, kamema utunhizo na ukweli.
15 Yohana kawalongela wanhu mbuli za munhu iyo. Kalandula dizi, “Ino iyo yoniwalongele, ‘Iyo yokwiza kuchisogo changu ni mkulu kufosa niye kwaviya kakala baho niye ning'hali sinakwelekigwa.’ ”
16 Kwa mvunyo yake ya ubazi, cheye chose chihokela unovu umwe mchanyha ya unovu. 17 Mulungu kaching'ha Malagilizo kufosela Musa, mbali unovu na kweli viza kufosela Yesu Chilisito. 18 Habule munhu yoyose yoyamuwonile Mulungu. Mbali Mwana Nyachende muhala yeli Mulungu kweli, yeli habehi na Tata, iyo niiyo yoyachitendeze chimmanye Mulungu viyeli.
Usenga wa Yohana Mbatizi (Masayo 3:1-12; Maliki 1:1-8; Luka 3:1-18)19 Uno uwo ukalangama wa Yohana, baho walangulizi wa Wayahudi kulawa isi ya Yelusalemu viwawatumile wakulu wa nhoselo na Walawi kuhita kwa Yohana, kumuuza kuwa yeye kakala yelihi.
20 Yohana halemile bule, mbali katogola gubulagubula, “Niye sili Chilisito bule yoyasaguligwe na Mulungu kuwakombola wanhu.”
21 Wamuuza, “Humbe weye kwa yelihi? Weye kwa Eliya?”
Yohana kawedika, “Mbe, si niye bule.” Wamuuza kaidi, “Vino weye kwa mulotezi wa Mulungu yoyalongigwe kokwiza?” Kawedika, “Si niye bule.”22 Maabaho wamuuza, “Vino weye mwenyewo koilongaze? Lelo chilongele chikawalongele waja wowachitumile kukuuza. Vino weye mwenyewo koilongaze?”
23 Yohana kedika kwa kulonga chiya chiyalongile mulotezi wa Mulungu Isaya, “Niye na dizi da munhu dotanga kudibwilingu, ‘Igoloseni nzila ya Mndewa!’ ”
24 Maabaho wasenga wowatumigwe na Mafalisayo, 25 wamuuza Yohana, “One weye huli Chilisito wala Eliya wala mulotezi wa Mulungu, lelo habali kobatiza?”
26 Yohana kawedika, “Niye nobatiza kwa mazi, mbali mgati mmwenu kaumo imwe hamummanyile bule. 27 Iyo niiyo yokwiza hachisogo changu. Niye sifaya hata kwiinama na kufungula nzabi za vilatu vake.”
28 Yano yose yalawilila uko Besaniya, umwambu wa ulwanda lwa Yolodani, Yohana hoyakalile kobatiza.
Mwanang'hondolo wa Mulungu 29 Siku isondelele Yohana kamuwona Yesu komwizila, kalonga, “Loleni! Mwanang'hondolo wa Mulungu yoyosegeza uhasanyi wa isi! 30 Ino iyo yonilongile mbuli zake vinilongile, ‘Kokwiza munhu kuchisogo changu yeli mkulu kufosa niye kwaviya kakala baho niye ning'hali sina vumbuka.’ 31 Niye mwenyewo nikala simmanyile bule, mbali niza kubatiza kwa mazi muladi wanhu wa Isilaeli wammanye.”32 Maabaho Yohana kalava ukalangama uno, “Nimuwona Muhe kohulumuka kulawa kuulanga fana nziwa na kakala uchanyha yake. 33 Niye nikala simmanyile bule, mbali ija yanitumile kubatiza kwa mazi kanilongela, ‘Munhu yondaumuwone Muhe komuhulumukila na kukala mchanyha yake, iyo niiyo yondayabatize kwa Muhe Yelile.’ 34 Niye nichiwona chinhu icho, na niye nowalongela kweli, ino iyo Mwana wa Mulungu.”
Yesu kosagula wanahina wa mwanduso 35 Siku isondelele Yohana kakala haja kaidi hamwe na wanahina wake waidi. 36 Viyamuwone Yesu kofosa, kalonga, “Loleni! Mwanang'hondolo wa Mulungu!”37 Waja wanahina waidi viwamuhulike Yohana kolonga ivo, wamuwinza Yesu. 38 Yesu kahinduka, kawona womuwinza, kawauza, “Vino mwozahila choni?”
Wamwidika, “Labi, vino weye kokala kulihi?” Labi fambulo jake mfundiza.39 Kawedika, “Izoni mwizawona.” Ivo wahita na wawona hanhu hayakalile kokala Yesu. Ikala yofika saa longo ichigulogulo. Nawo wakala na Yesu chigulogulo yose.
40 Andeleya, ndugu yake Saimoni Petili kakala imwe wa wanhu waidi wowahulike chiya chiyalongile Yohana na kumuwinza Yesu. 41 Bahobaho Andeleya kamuwona Saimoni ndugu yake, kamulongela, “Chimuwona Mulopozi yoyasaguligwe na Mulungu kuwakombola wanhu.” Munhu iyo niiyo Chilisito Mulopozi. 42 Maabaho Andeleya kamsola Saimoni kamgala kwa Yesu.
Yesu kamulola Saimoni, maabaho kalonga, “Weye kwa Saimoni mwana wa Yohana, mbali kwizatangigwa Kefa.” Kefa fambulo jake Petili, Petili fambulo jake luwe. Yesu kowatanga Filipo na Nasanaeli 43 Siku isondelele Yesu kailunga kuhita Galilaya. Kamuwona Filipo, kamulongela, “Niwinze!” 44 Filipo kakala mkaya wa Besisaida, bululu diwakalile wokala Andeleya na Petili. 45 Filipo kamuwona Nasanayeli, kamulongela, “Chimuwona ija mbuli zake zandikigwe na Musa muna ichitabu cha Malagilizo, na walotezi wa Mulungu iviya wandika mbuli zake. Niiyo Yesu wa Nazaleti, mwana wa Yosefu.”46 Nasanayeli kauza, “Vino yodahika chinhu chochose chinogile chilawe Nazaleti?”
Filipo kamwidika, “Izo ulole.”47 Yesu viyamuwone Nasanayeli komwizila, kalonga, “Iyo ni Muisilaeli kweli, mgati mmwake mwabule uvwizi.”
48 Nasanayeli kamuuza, “Vino weye kunimanyaze?”
Yesu kamwidika, “Nikuwona viukalile hasi ya mbiki wa mtini Filipo yang'hali hanakutanga.”49 Nasanayeli kedika kalonga, “Mfundiza, weye kwa Mwana wa Mulungu! Weye kwa Mfalume wa Isilaeli!”
50 Maabaho Yesu kalonga, “Kuhuwila kwaviya nikulongela kuwa nikuwona hasi hana umbiki wa mtini? Kwizawona vinhu vikulu kufosa vino!” 51 Yesu kagendelela kulonga, “Nowalongela kweli, mwizawona ulanga wogubuka na wasenga wa kuulanga wokwela na kuhulumuka mchanyha mwa Mwana wa Munhu.”
Yohana 2 ->
6 Mulungu kamtuma msenga wake, munhu iyo zina jake Yohana. 7 Yohana keza kuwalongela wanhu mbuli ya bung'hulo, muladi wanhu wose waihulike na kuihuwila. 8 Yeye mwenyewo hakalile bung'hulo bule, mbali keza kuwalongela wanhu mbuli ya bung'hulo ijo. 9 Dino dikala bung'hulo da kweli, bung'hulo dodikalile dokwiza muna iisi yose na kuwamwemwesela wanhu wose.
10 Mbuli kakala mwiisi, na ingawa Mulungu kalumba isi kufosela yeye, mbali habule munhu muna iisi yammanyile bule. 11 Keza kumwake mwenyewo, mbali wanhu wake hawamuhokele bule. 12 Mbali wanhu wose wowamuhokele na wowamuhuwile, kaweng'ha udahi wa kuwa wana wa Mulungu. 13 Wana wowelekigwe siyo kwa udahi wa wanhu hebu kwa lukuli hebu kwa udahi wa munhu mbali kwa udahi wa Mulungu.
14 Ija yoyatangigwe Mbuli kawa munhu, nayo kakala hamwe na cheye. Na cheye chiuwona utunhizo wake, utunhizo wa Mwana Nyachende yoyezile kulawa kwa Tata, kamema utunhizo na ukweli.
15 Yohana kawalongela wanhu mbuli za munhu iyo. Kalandula dizi, “Ino iyo yoniwalongele, ‘Iyo yokwiza kuchisogo changu ni mkulu kufosa niye kwaviya kakala baho niye ning'hali sinakwelekigwa.’ ”
16 Kwa mvunyo yake ya ubazi, cheye chose chihokela unovu umwe mchanyha ya unovu. 17 Mulungu kaching'ha Malagilizo kufosela Musa, mbali unovu na kweli viza kufosela Yesu Chilisito. 18 Habule munhu yoyose yoyamuwonile Mulungu. Mbali Mwana Nyachende muhala yeli Mulungu kweli, yeli habehi na Tata, iyo niiyo yoyachitendeze chimmanye Mulungu viyeli.
19 Uno uwo ukalangama wa Yohana, baho walangulizi wa Wayahudi kulawa isi ya Yelusalemu viwawatumile wakulu wa nhoselo na Walawi kuhita kwa Yohana, kumuuza kuwa yeye kakala yelihi.
20 Yohana halemile bule, mbali katogola gubulagubula, “Niye sili Chilisito bule yoyasaguligwe na Mulungu kuwakombola wanhu.”
21 Wamuuza, “Humbe weye kwa yelihi? Weye kwa Eliya?”
22 Maabaho wamuuza, “Vino weye mwenyewo koilongaze? Lelo chilongele chikawalongele waja wowachitumile kukuuza. Vino weye mwenyewo koilongaze?”
23 Yohana kedika kwa kulonga chiya chiyalongile mulotezi wa Mulungu Isaya, “Niye na dizi da munhu dotanga kudibwilingu, ‘Igoloseni nzila ya Mndewa!’ ”
24 Maabaho wasenga wowatumigwe na Mafalisayo, 25 wamuuza Yohana, “One weye huli Chilisito wala Eliya wala mulotezi wa Mulungu, lelo habali kobatiza?”
26 Yohana kawedika, “Niye nobatiza kwa mazi, mbali mgati mmwenu kaumo imwe hamummanyile bule. 27 Iyo niiyo yokwiza hachisogo changu. Niye sifaya hata kwiinama na kufungula nzabi za vilatu vake.”
28 Yano yose yalawilila uko Besaniya, umwambu wa ulwanda lwa Yolodani, Yohana hoyakalile kobatiza.
32 Maabaho Yohana kalava ukalangama uno, “Nimuwona Muhe kohulumuka kulawa kuulanga fana nziwa na kakala uchanyha yake. 33 Niye nikala simmanyile bule, mbali ija yanitumile kubatiza kwa mazi kanilongela, ‘Munhu yondaumuwone Muhe komuhulumukila na kukala mchanyha yake, iyo niiyo yondayabatize kwa Muhe Yelile.’ 34 Niye nichiwona chinhu icho, na niye nowalongela kweli, ino iyo Mwana wa Mulungu.”
37 Waja wanahina waidi viwamuhulike Yohana kolonga ivo, wamuwinza Yesu. 38 Yesu kahinduka, kawona womuwinza, kawauza, “Vino mwozahila choni?”
39 Kawedika, “Izoni mwizawona.” Ivo wahita na wawona hanhu hayakalile kokala Yesu. Ikala yofika saa longo ichigulogulo. Nawo wakala na Yesu chigulogulo yose.
40 Andeleya, ndugu yake Saimoni Petili kakala imwe wa wanhu waidi wowahulike chiya chiyalongile Yohana na kumuwinza Yesu. 41 Bahobaho Andeleya kamuwona Saimoni ndugu yake, kamulongela, “Chimuwona Mulopozi yoyasaguligwe na Mulungu kuwakombola wanhu.” Munhu iyo niiyo Chilisito Mulopozi. 42 Maabaho Andeleya kamsola Saimoni kamgala kwa Yesu.
46 Nasanayeli kauza, “Vino yodahika chinhu chochose chinogile chilawe Nazaleti?”
47 Yesu viyamuwone Nasanayeli komwizila, kalonga, “Iyo ni Muisilaeli kweli, mgati mmwake mwabule uvwizi.”
48 Nasanayeli kamuuza, “Vino weye kunimanyaze?”
49 Nasanayeli kedika kalonga, “Mfundiza, weye kwa Mwana wa Mulungu! Weye kwa Mfalume wa Isilaeli!”
50 Maabaho Yesu kalonga, “Kuhuwila kwaviya nikulongela kuwa nikuwona hasi hana umbiki wa mtini? Kwizawona vinhu vikulu kufosa vino!” 51 Yesu kagendelela kulonga, “Nowalongela kweli, mwizawona ulanga wogubuka na wasenga wa kuulanga wokwela na kuhulumuka mchanyha mwa Mwana wa Munhu.”
Yohana 2 ->