1 Ri Jesús xerusiq'uij (xeroyoj) c'a ri cablajuj rudiscípulos, y xuya'[a] uchuk'a' chique y xuya' k'atbel tzij pa quik'a' riche (rixin) chi yecowin yequelesaj quinojel quiwech itzel tak espíritu, y riche (rixin) chuka' yequic'achojsaj yawa'i'. 2 Y xerutek c'a el ri rudiscípulos riche (rixin) chi xebe[b] chutzijoxic ri rajawaren ri Dios, y riche (rixin) chuka' chi yequic'achojsaj yawa'i'. 3 Y ri Jesús xubij chuka' chique: Re nichop el bey, can majun c'a tic'uaj el. Ma tic'uaj ta ch'ame'y, ma tic'uaj ta ya'l, ni caxlan wey, ni irajil. Y ma tic'uaj ta el ca'i' itziak, xa can xu (xe) wi ri icusan.[c] 4 Y xabachique ta na jay ri yixapon wi pa jun tinamit, chiri' quixc'oje' wi ka. Xa can c'a ya tek yixel pe chupan ri tinamit ri', c'ac'ari' utz chi niya' ca ri jay ri xixc'oje' wi.[d] 5 Y wi ri tinamit ri yixapon wi xa ma yixc'ul ta, can quixel c'a pe chiri' y titotala' (tiquirala') ca[e] ri pokolaj ri c'o chiwaken chiquiwech ri winek ri', riche (rixin) chi queri' tiquetamaj chi ma utz ta ri xquiben, xcha' ri Jesús.

6 Y ri discípulos xebe na wi.[f] Xebe ri pa tak aldeas riche (rixin) chi xbequitzijoj ri lok'olaj ch'abel ri niya'o colotajic. Y xequic'achojsaj chuka' yawa'i' ronojel ri acuchi (achique) xek'ax wi.

7 Y ri Herodes, jun chique ri ye caji' aj k'atbel tak tzij chupan ri tiempo ri', can yerac'axala'[g] c'a ronojel ri yerubanala' ri Jesús. Pero ma nril ta c'a achique ri nunimaj, ruma yec'o yebin chi ri nibano queri' ya ri Juan ri Bautista ri xc'astej pe chiquicojol ri caminaki'. 8 Yec'o c'a chuka' yebin chi ri Jesús ya ri Elías ri xtzolin pe. Y nic'aj chic winek niquibij c'a chi ri Jesús jun chique ri profetas ri xek'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca, ri xbec'astej pe. 9 Y ri Herodes nubij: ¿Achique cami chi achi ri'? Ruma q'uiy yenwac'axaj[h] chrij. Pero riyin nbij chi ma ya ta ri Juan ri Bautista, ruma ri Juan yin c'a riyin xitako rutzaq'uixic rujolon (ruwi'), xcha'. Y ri Herodes nucanola' c'a achique nuben, ruma nrajo' nutz'et ruwech ri Jesús.

10 Y tek ri ye ru'apóstoles ri Jesús xetzolin pe chubanic ri rusamaj ri Dios, xquitzijola'[i] c'a chare ri Jesús ri xequibanala'. Y ri Jesús xeruc'uaj c'a el ri ru'apóstoles, y xebe pa jun desierto, jun lugar ri c'o pa rucuenta ri tinamit Betsaida. 11 Y tek ri winek xquinabej el chi xbe ri Jesús ye rachibilan ri rudiscípulos, xebe chuka' riye'. Y tek ri winek ri' xe'apon riq'ui ri Jesús, Riya' jabel xeruc'ul y xubij chuka' chique achique rubanic ri rajawaren ri Dios. Y chuka' xeruc'achojsaj yawa'i'.

12 Y tek xka ka ri k'ij ri', ri cablajuj discípulos xejel apo riq'ui ri Jesús y xquibij chare: Que'ataka' c'a el re winek re' riche (rixin) chi yebe chucanoxic acuchi (achique) yebewer wi, y yebe chuka' chucanoxic quiway pa tak aldeas y pa nic'aj chic lugar ri yec'o pe nakaj. Ruma re yojc'o wi, xa majun winek[j] yec'o, xecha' chare.

13 Yac'a ri Jesús xubij chique ri rudiscípulos: Tiya' quiway[k] riyix. Y ri discípulos xquibij chare ri Jesús: Wawe' ma q'uiy ta caxlan wey c'o riche (rixin) chi nikaya' chique, xaxu (xaxe wi) wu'o' caxlan wey y ca'i' car. Re winek re' yewa', pero wi yojbe chulok'ic cosas[l] riche (rixin) chi niquitij, xecha'. 14 Ruma ri winek sibilaj ye q'uiy. Y xaxu (xaxe wi) ri achi'a' yec'o achi'el xa wu'o' mil. Y ri Jesús xubij chique ri ye rudiscípulos: Tibij chique re winek re' chi quetz'uye' pa tak moc y chi nic'aj tak ciento tiquic'uaj qui', xcha' chique.

15 Y can que na wi ri' xquiben ri discípulos, xquiben chique quinojel ri winek chi xetz'uye'. 16 Y ri Jesús xeruli'ej c'a pa ruk'a' ri wu'o' caxlan wey y ri ca'i' car y c'ac'ari' xtzu'un chicaj y xuc'utuj ri rubendición ri Dios pa ruwi'. Y c'ac'ari' ri Jesús xeruwech'ela' c'a el ri caxlan wey y ri car, y xuya' el chique ri rudiscípulos riche (rixin) chi niquiya' chique ri winek. 17 Can quinojel c'a jabel xewa'. Can majun c'a ri man ta xwa' chi utz.[m] Y c'a c'o na c'a cablajuj chaquech caxlan wey y car ri xmolotej ca.

18 Y c'o c'a jun k'ij tek ri Jesús ruyon c'a ntajin nuben orar, y ri ye rudiscípulos can yec'o chuka' apo chunakajal. Y yac'ari' tek ri Jesús xuc'utuj chique ri rudiscípulos: ¿Yin achique c'a riyin niquibij ri winek?[n]

19 Y riye' xquibij chare: Yec'o ri yebin chi yit c'a riyit ri Juan ri Bautista.[o] Yec'o nic'aj chic niquibij chi yit c'a riyit ri Elías. Y yec'o c'a chuka' ri yebin chi riyit jun chique ri profetas ri xek'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca, y wacami xac'astej pe chiquicojol ri caminaki', xecha' chare ri Jesús.

20 Y Riya' xuc'utuj c'a chique ri rudiscípulos: ¿Yin achique c'a riyin nibij riyix? xcha' chique. Y ri Pedro can yac'ari' tek xubij chare ri Jesús: Yit c'a riyit ri Cristo,[p] ri yit takon pe ruma ri Dios, xcha' chare.

21 Yac'a ri Jesús sibilaj xuchilabej chique ri ye rudiscípulos chi majun achoj chare tiquitzijoj wi chi ya Riya' ri Cristo. 22 Y xubij c'a chuka' chique: Riyin ri C'ajolaxel ri xinalex chicojol, c'o chi nk'axaj na q'uiy tijoj pokonal. Y xquinetzelex cuma ri rijita'k tak achi'a' ri c'o quik'ij. Xquinetzelex cuma ri principali' tak sacerdotes y cuma ri aj tz'iba'. Y xquicamisex. Pero pa rox k'ij xquic'astej pe, xcha' ri Jesús.[q]

23 Y c'ac'ari' xubij chique quinojel: Wi c'o jun nrajo' yirutzekelbej, man c'a tupokonaj ta nuk'axaj tijoj pokonal. Xa can tubana' c'a achi'el nuben jun ri benak chuxe' jun cruz riche (rixin) chi nbecamisex. Ma nuben ta chic ri nurayij ka riya'. Wi c'o c'a jun nich'obo chi nicowin nuben queri' k'ij k'ij, utz chi nipe wuq'ui y quirutzekelbej[r] c'a. 24 Ruma wi can nupokonaj ri ruc'aslen re wawe' chuwech re ruwach'ulef, xa ma xtril ta c'a ruc'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. Yac'a ri ma nupokonaj ta ri ruc'aslen re wawe' choch'ulef, astape' ta na can napon pa camic wuma riyin, xa can xtril ruc'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. 25 Ruma, ¿achique ta c'a nuc'om pe chare ri winek wi nic'oje' ri beyomel riche (rixin) ronojel ri ruwach'ulef riq'ui y wi xa ma nicolotej ta?[s] Xa ruyon c'a nuya' ri' chupan ri camic riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. 26 Ruma wi jun winek niq'uix yiruk'alajsaj riyin y niq'uix nuk'alajsaj ri nuch'abel, queri' chuka' xtinben riyin ri C'ajolaxel ri xinalex chicojol, tek xquipe chic jun bey, xquiq'uix nbij chi ri jun winek ri' wuche (wixin) riyin,[t] tek xtik'alajin chi can yin Rey wi, y chuka' junan chic nuk'ij nuc'ojlen riq'ui ri Nata' y ye wachibilan pe ri lok'olaj tak ángeles. 27 Y can kitzij c'a re nbij chiwe chi yec'o c'a nic'aj chiwe ri yec'o wawe' ri ma xquecom ta na, xquecom pero c'a ya tek quitz'eton chic[u] na ca ri rajawaren ri Dios, xcha' ri Jesús.

28 Y achi'el xa c'o yan jun semana k'axnek ca tek ri Jesús tich'o wi chiquiwech ri winek, yac'ari' tek Riya' xerucha' c'a ri Pedro, ri Juan y ri Jacobo riche (rixin) chi yerachibilaj el chi nibe pa ruwi' jun juyu' chubanic orar.[v] 29 Y tek ri Jesús ntajin c'a chare ri oración, xjalatej c'a ri ruwachbel,[w] y can queri' chuka' ri rutziak, can xjalatej ri yetzu'un. Ri rutziak sibilaj rusakil xuben y nitz'itz'an. 30 Y can yac'ari' tek xquichop tzij ye ca'i' achi'a' riq'ui ri Jesús. Y ri ye ca'i' achi'a' ri' ya ri Moisés y ri Elías[x] ri ye rusamajel ri Dios ri xec'oje' ojer ca. 31 Riye' xusutij c'a ri' jun lok'olaj sakil chiquij, y yetzijon c'a chrij ri camic ri xtiban chare ri Jesús pa Jerusalem. 32 Y ri Pedro y ri ye rachibil, sibilaj quiwaran[y] c'o, pero xquicoch' ma xewer ta, y rumari' xquitz'et c'a ri lok'olaj sakil riche (rixin) ri Jesús, y xequitz'et chuka' ri ye ca'i' achi'a' ri yec'o riq'ui ri Jesús. 33 Y tek ri ca'i' achi'a' ri' niquiya' c'a ca ri Jesús riche (rixin) chi yebe, yac'ari' tek ri Pedro xubij chare ri Jesús: Tijonel, xa utz kabanon chi yojc'o wawe'. Tikabana' oxi' tak ca'aj, jun awuche (awixin) riyit, jun riche (rixin) ri Moisés y queri' chuka' jun riche (rixin) ri Elías, xcha' chare. Ri Pedro quec'ari' xubij apo y ma retaman ta achique ruma tek xch'o apo. Xa ch'obon, ma ch'obon ri xerubila' apo.

34 Y c'a nich'o na c'a ri Pedro, tek c'o jun sutz' ri xka pe pa quiwi' y xerucuch. Y ri ye rudiscípulos xquixibij qui' tek xquina' chi yec'o chic chupan ri sutz' ri'. 35 Y yac'ari' tek c'o jun ch'abel xquic'axaj chupan ri sutz' ri', y xubij: Yare' ri Nuc'ajol y can sibilaj nwajo'. Can ya c'a Riya' tiwac'axaj,[z] xcha' ri ch'abel ri'.

36 Y yac'a tek quic'axan chic ri jun ch'abel ri', yac'ari' tek xquitz'et chi ri Jesús xa ruyon chic c'o ca. Y ri discípulos ri', q'uiy c'a k'ij ri majun achoj chare xquibij wi ri xquitz'et ri chiri' pa ruwi' ri juyu'.[aa]

37 Y pa ruca'n k'ij, tek ri Jesús ye rachibilan ri ye oxi' rudiscípulos xka pe pa ruwi' ri juyu', can ye sibilaj c'a ye q'uiy ri winek ri xec'ulu apo riche (rixin). 38 Y jun achi ri c'o chiquicojol ri winek, riq'ui ruchuk'a' xch'o apo chare ri Jesús y xubij: Tijonel, riyin xaxu (xaxe wi) jun[bb] walc'ual c'o. Nc'utuj c'a jun utzil chawe chi tatzu' juba', 39 ruma chi c'o jun itzel espíritu nichapo. Y tek nuchop, nuben c'a chare chi nurek ruchi', nuben chare chi nibarbot (nibaybot)[cc] ri ruch'acul, y nuben chuka' chare chi niwoko pa ruchi'. Ri itzel espíritu ri' can nik'ax ruwi' nuben chare ri nuc'ajol, y c'arunaj nuya' ca tek nuchop. 40 Rumari' xinc'utuj yan jun utzil chique re adiscípulos chi tiquelesaj el re jun itzel espíritu re' riq'ui ri nuc'ajol, pero xa ma ye cowinek ta chi niquelesaj, xcha' chare ri Jesús.

41 Y ri Jesús yac'ari' tek xubij chique: Riyix winek ri yixc'o chuwech re ruwach'ulef, majun chiwe ri cukul ta ruc'u'x riq'ui ri Dios. Chi'iwonojel xa yix sachnek.[dd] ¿Riyix nich'ob chi riyin can ronojel k'ij xquic'oje' iwuq'ui, y man c'a xquitane' ta chi yixincoch'? Tac'ama' pe ri ac'ajol wawe', xcha' ri Jesús.

42 Y tek ri c'ajol xapon apo riq'ui ri Jesús, ri itzel espíritu riq'ui ruchuk'a' xuyicaj y xuch'akij pan ulef. Ri Jesús xchapon c'a chare ri itzel espíritu, riche (rixin) chi tel el riq'ui ri c'ajol ri'. Y ri Jesús can xuc'achojsaj wi c'a el y xujech el chare ri rutata'. 43 Y quinojel c'a ri winek xquimey tek xk'alajin ri nimalaj ruchuk'a' ri Dios.

Y tek quinojel c'a ri winek yetajin niquimey c'a rij ronojel ri yerubanala' ri Jesús, Riya' xubij chique ri rudiscípulos: 44 Can tiwac'axaj c'a jabel re tzij re', y man c'a timestaj ta: Riyin ri C'ajolaxel ri xinalex chicojol, can xquijach wi pa quik'a' ri winek, xcha'.

45 Y ri tzij ri' ma xk'ax ta[ee] chiquiwech ri discípulos, ruma ma ya'on ta k'ij chique chi nik'ax chiquiwech, y riye' niquixibij c'a qui' niquic'utuj chare ri Jesús chi achique ri xubij chique.

46 Y ri rudiscípulos ri Jesús xquich'ojila' chiquiwech chi achique chique riye' ri más nim ruk'ij.[ff] 47 Yac'a ri Jesús can retaman c'a achique yetajin chuch'obic pa tak cánima ri rudiscípulos. Rumari' Riya' xberuc'ama' pe jun ti ac'al, y xupaba' riq'ui. 48 Y xubij chique ri rudiscípulos: Xabachique ri nuc'ul jun ac'al pa nubi' riyin,[gg] jun ri achi'el re', ma xu (xe) ta wi xtuc'ul ri ac'al, xa can xquiruc'ul chuka' riyin. Y ri xtic'ulu c'a wuche (wixin) riyin, can xtuc'ul c'a chuka' ri yin takayon pe.[hh] Ruma chi ri can nuch'utinirisaj ri' chicojol riyix, yari' ri más nim ruk'ij,[ii] xcha' ri Jesús.

49 Y xpe c'a ri Juan xubij chare ri Jesús: Tijonel, riyoj katz'eton c'a jun achi ri pan abi' riyit yerelesala' itzel tak espíritu. Pero ruma xa ma kachibil ta, xkak'il ca,[jj] xcha' chare ri Jesús.

50 Y ri Jesús xubij c'a chare ri Juan: Ma tik'il ta chic. Ruma ri ma yojquetzelaj ta, can ye kachibil wi c'a ri'.[kk]

51 Y tek xa noka yan c'a ri k'ij riche (rixin) chi ri Jesús xtitzolin chila' chicaj,[ll] Riya' can xuch'ob c'a pa ránima chi xuchop el ri rubey riche (rixin) chi nibe pa tinamit Jerusalem. 52 Y yec'o chuka' ri xerutek el nabey riche (rixin) chi xebe pa jun aldea ri c'o pa rucuenta ri Samaria, xebe chucanoxic jun jay ri acuchi (achique) xtibe'uxlan wi ri Jesús y ri ye rachibilan el. 53 Pero ri winek aj chiri' ma xcajo' ta xquic'ul ri Jesús,[mm] ruma chi ri winek ri' xquinabej chi xa pa Jerusalem ruchapon wi el bey. 54 Tek ri discípulos Jacobo y Juan xquinabej chi ma nic'ul ta ri Jesús cuma ri winek, xquibij chare ri Jesús: Ajaf, ¿nawajo' chi nikac'utuj chi tika pe k'ak'[nn] chila' chicaj, riche (rixin) chi yeruq'uis re winek re'? Achi'el xuben ri Elías, ri jun achi ri xk'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca, xecha'.

55 Y ri Jesús xerutzu' y xchapon chique. Y xubij c'a chique: Riyix ni ma iwetaman ta chi ri Espíritu ri c'o iwuq'ui riche (rixin) chi ye'iwajo' quinojel. 56 Ruma chi riyin ri C'ajolaxel ri xinalex chicojol, ma xipe ta wawe' chuwech re ruwach'ulef chiquicamisaxic winek, riyin xa xipe chiquicolic,[oo] xcha'. Y ri Jesús y ri rudiscípulos xebe pa jun chic aldea.

57 Y tek riye' quichapon chic c'a el bey, c'o c'a jun achi ri xbec'ulun pe, y xubij chare ri Jesús: Ajaf, riyin nwajo' c'a yatintzekelbej xabacuchi (xabachique) yabe wi,[pp] xcha' chare.

58 Yac'a ri Jesús xubij chare ri achi: Ri xwan, can c'o wi jul ri acuchi (achique) yec'oje' wi; y queri' chuka' ri aj xic' tak chicop ri yebe pa cak'ik', can c'o chuka' quisoc. Yac'a riyin ri C'ajolaxel ri xinalex chicojol, can majun wachoch ri acuchi (achique) yinuxlan wi juba', xcha' chare ri achi ri'.

59 Y ri Jesús xubij c'a chare jun chic achi: Quinatzekelbej. Yac'a ri achi ri' xubij: Ajaf, riyin can nwajo' wi yatintzekelbej. Xa yac'a chi taya' na k'ij chuwe chi nmuk na el ri nata', c'ac'ari' tek xcatintzekelbej[qq] chic, xcha'.

60 Yac'a ri Jesús xubij chare ri achi ri': Xa taya' c'a ca chi ri caminaki' quemuk na cuma ri ye caminek chupan ri quimac. Yac'a riyit jet, jatzijoj achique rubanic ri rajawaren ri Dios.

61 Y c'o chic c'a jun ri xbin chare ri Jesús: Ajaf, riyin nwajo' yatintzekelbej. Pero nabey, taya' c'a k'ij chuwe riche (rixin) chi yibech'o na ca chique ri nte' nata' y chique ri ye wach'alal,[rr] xcha'.

62 Yac'a ri Jesús xubij chare ri achi ri': Tek jun achi nisamej pa juyu' riq'ui ri arado, ma utz ta chi nitzu'un ca chrij.[ss] Queri' c'a chuka' ri winek ri niniman riche (rixin) ri Dios, ma utz ta chi nitzu'un ca chrij. Ruma wi queri' nuben, ma ruc'amon ta chi nisamej chupan ri samaj riche (rixin) ri rajawaren ri Dios, xcha' ri Jesús.

<- SAN LUCAS 8SAN LUCAS 10 ->