1 Y jun bey c'a, ri Jesús c'o pa jun lugar, y nuben c'a orar. Y tek tanel chic ka, jun c'a chique ri rudiscípulos xubij chare: Ajaf, kojatijoj riche (rixin) chi nikaben orar, achi'el ri Juan ri Bautista xerutijoj ri rudiscípulos riche (rixin) chi niquiben orar.[a] 2 Y can yac'ari' tek ri Jesús xubij chique ri rudiscípulos: Tek xtiben c'a orar, tibana' c'a jun oración achi'el re': Katata' Dios yitc'o chila' chicaj, xtibanatej ta c'a chi quinojel ta ri winek niquiya' ta ak'ij,[b] y man ta xtiquixolk'otij ri lok'olaj abi'. Y xtipe yan ta c'a ri awajawaren. Y can ya ta c'a ri nawajo' riyit ri xtibanatej wawe' chuwech re ruwach'ulef, achi'el nibanatej chila' chicaj awuq'ui riyit. 3 Y taya' c'a chuka' ri kaway ri nic'atzin chake ronojel k'ij. 4 Y xtacuy ta c'a ronojel ri kamac ri yekaben[c] chawech, can achi'el yekacuy[d] ri winek ri c'o pokon niquiben chake. Y man c'a taya' ta k'ij chi ri itzel nuben ta chake chi yojtzak[e] pa mac. Xa can kojacolo'[f] c'a chuwech, xcha' ri Jesús.

5 Y ri Jesús xubij c'a chuka' chique ri rudiscípulos: Wi jun chiwe riyix napon pa nic'aj ak'a' riq'ui jun ramigo ri can retaman ruwech jabel, y nubij ta c'a chare: Tabana' jun utzil naya' ta oxi' caxlan wey chuwe, y xa c'a xtinya' na ruq'uexel chawe. 6 Ruma c'o jun wamigo ri juc'an chic petenak wi y xoka wuq'ui, y riyin majun c'o wuq'ui riche (rixin) chi nya' apo chare riche (rixin) chi nutij. Rumac'ari' tabana' jun utzil chuwe, xcacha' apo chare. 7 Y ri winek ri achoj chare nac'utuj wi apo, can c'a pa ruwarabel c'a xtich'o wi pe chawe y xtubij c'a: Tabana' jun utzil ma yinanek ta, ruma chi ri ruchi' jay xa xintz'apij yan ca y ri ac'ala' xa wuq'ui riyin ye warnek wi. Rumari' ma utz ta yiyacatej el riche (rixin) chi nbenya' ca chawe ri nawajo'. 8 Y ri Jesús xubij c'a chique ri rudiscípulos: Can kitzij wi nbij chiwe, chi ri winek ri achoj chare nic'utux wi apo, xtibeyacatej pe, pero ma ruma ta chi can ya ri ramigo ri nic'utun apo chare. Ma que ta ri', xa ruma chi ma nitane' ta chuc'utuxic, rumari' xtibeyacatej pe y nberuya' pe ronojel ri nic'atzin chare, riche (rixin) chi titane' apo chuc'utuxic.[g]

9 Y riyin nbij c'a chiwe riyix, can tic'utuj c'a ri nic'atzin chiwe y ri Dios can xtuya' wi pe chiwe. Ticanoj ri niwajo' y xtiwil. Quixsiq'uin (quixoyon) apo chuchi' jay y xtojak chiwech.[h] 10 Ruma wi riyix can riq'ui ronojel iwánima nic'utuj chare ri Dios, Riya' can xtuya' wi pe chiwe. Wi riyix can nicanoj, can xtiwil wi. Y wi riyix yixsiq'uin (yixoyon) apo chuchi' jay, can xtojak wi c'a chiwech.

11 ¿La c'o ta cami jun tata'aj ri nuya'[i] jun abej pa ruk'a' ri ralc'ual, tek ri ac'al xa jun caxlan wey ri nuc'utuj chare? ¿O la nuya' ta cami jun itzel cumatz pa ruk'a', tek ri ac'al xa jun car ri nrajo'? 12 ¿O la nuya' ta c'a jun alacrán (k'asna'j) pa ruk'a', tek ri ac'al xa jun sakmolo' ri nuc'utuj chare? 13 Riyix majun bey niben ta queri'. Y astape' ta chi ma can ta utz ri ina'oj, pero riyix ya ri utz tak cosas ri niya' chique ri iwalc'ual. C'a ta c'a ri Itata' ri c'o chila' chicaj chi man ta xtuya' pe chiwe ri nic'utuj chare. Riya' can nuya' wi c'a ri Lok'olaj Espíritu[j] chique ri can niquic'utuj, xcha' ri Jesús.

14 Y c'o c'a jun k'ij ri Jesús ntajin nrelesaj jun itzel espíritu riq'ui jun achi. Ri itzel espíritu ri' rubanon c'a mem chare ri achi. Y xbanatej c'a chi tek ri Jesús xubij c'a chare ri itzel espíritu chi tel el riq'ui ri achi ri', ri itzel espíritu can xel c'a el, y yac'ari' tek ri achi mem[k] xch'o. Y ri winek ri xetz'eto, can xquimey c'a ri xquitz'et. 15 Pero yec'o c'a chuka' chique ri winek ri xebin: Ri Jesús c'o ri Beelzebú riq'ui; ri cajawalul ri itzel tak espíritu. Y ya ri Beelzebú ri niya'o uchuk'a' chare riche (rixin) chi queri' nicowin yerelesaj[l] ri itzel tak espíritu.

16 Y yec'o c'a nic'aj chic winek, ri xaxu (xaxe wi) riche (rixin) chi niquitojtobej ri Jesús, xquibij c'a chare chi tubana' c'a chi c'o jun retal[m] nibanatej chuwech ri caj.

17 Yac'a ri Jesús retaman[n] c'a ri niquich'obola' ri achi'a' ri', rumari' xubij chique: Wi ri winek riche (rixin) jun ruwach'ulef wi xa ma junan ta quiwech niquiben, nipe ch'a'oj chiquicojol. Y ri' ma utz ta, ruma nuben chare ri quiruwach'ulef chi ma xtiyaloj ta. Y queri' chuka' ri winek pa jun jay, wi xa ma junan ta quiwech niquiben, xa xtiquitaluj el qui'.[o] 18 Y queri' c'a chuka' ri Satanás, wi xa nuben ka ch'a'oj chrij riya' mismo, y ca'i' c'a nuben, chanin nitzak y niq'uis ka ruk'ij. Rumari' xa ma kitzij ta ri nibij riyix, chi riyin xa ya ri uchuk'a' riche (rixin) ri Beelzebú ri ncusaj riche (rixin) chi yenwelesaj ri itzel tak espíritu. 19 Ruma wi xa ya ri uchuk'a' riche (rixin) ri Beelzebú ri ncusaj riche (rixin) chi yenwelesaj ri itzel tak espíritu, ¿achique c'a nich'ob riyix chiquij ri ye tzekelbey iwuche (iwixin)? ¿La ya cami ruchuk'a' ri Beelzebú ri niquicusaj chuka' riye' riche (rixin) chi yequelesaj ri itzel tak espíritu? Ma que ta ri'. Rumari' can yec'a ri ye tzekelbey iwuche (iwixin) ri xquebin chiwe chi xa ma kitzij ta ri nibij riyix. 20 Y wi ya ri Dios ri yayon pe uchuk'a' chuwe riche (rixin) chi yenwelesaj ri itzel tak espíritu, ntel chi tzij chi xoka yan ri rajawaren ri Dios iwuq'ui riyix.

21 Tek c'o jun achi ri can c'o ruchuk'a',[p] y c'o ronojel ruwech camisabel riq'ui, ri achi ri' can jabel wi nuchajij[q] ri rachoch, y majun ri xtelesan ta chare ronojel ri cosas ri yec'o pa rachoch. 22 Yac'a tek noc'ulun chic c'a jun achi ri más k'axnek ruchuk'a'[r] que chuwech riya', nich'acatej ruma ri achi ri' y nelesex chare ronojel ri camisabel ri nucusaj ri can rucukuban ruc'u'x riq'ui. Y ri achi ri más c'o ruchuk'a', ronojel c'a ri cosas ri xerelesaj el nujachala' chique ri rachibil.

23 Y rumac'ari', achique c'a ri ma ruya'on ta ránima wuq'ui, xa can yiretzelaj wi c'a ri'. Y achique ri ma nito'o ta wuche (wixin), xa yari' ri niyojo ronojel ri yenben riyin.[s]

24 Y tek jun itzel espíritu ntel el pa ránima jun winek, nucanoj uxlanen pa chaki'j tak lugar. Y tek nuna' chi majun uxlanen nril,[t] nuch'ob ka: Quitzolin na chic pa ránima ri winek ri acuchi (achique) xinel wi pe, nicha' c'a. 25 Y tek ri itzel espíritu ri' nitzolin chic apo pa ránima ri winek, nril c'a ri ránima ri winek ri' achi'el jun jay ri majun c'o ta chupan, meson y wikon jabel. 26 Y c'ac'ari' tek ri itzel espíritu ri' yeberuc'ama' pe ye wuku' chic itzel tak espíritu ri más chi na ye itzel, y quinojel c'a ri' ye'oc pa ránima ri winek. Y ri winek achoj riq'ui yec'oje' wi ri itzel tak espíritu ri', más lawalo'[u] nuben ri ruc'aslen que chuwech ri rubanon pa nabey mul.

27 Y tek ri Jesús ntajin c'a chubixic re tzij re' chiquiwech ri sibilaj ye q'uiy winek ri quimolon qui' riq'ui, yac'ari' tek c'o c'a jun ixok chiri' chiquicojol xurek pe ruchi', y xubij c'a: Jabel ruwaruk'ij[v] ri te'ej ri xalan awuche (awixin) chuwech re ruwach'ulef y xaq'uiytisan riq'ui tz'umaj, xcha' ri ixok chare ri Jesús.

28 Yac'a ri Jesús xubij: Más jabel ruwaquik'ij ri ye'ac'axan y niquiben[w] ronojel ri nubij ri ruch'abel ri Dios, xcha' ri Jesús.

29 Y tek can ye sibilaj q'uiy c'a ri winek ri yetajin niquimol apo qui' chrij ri Jesús, xpe Riya' xubij c'a chique ri winek ri': Ri winek ri yec'o re tiempo re' sibilaj ye itzel y ma niquinimaj ta ri nbij chique. Rumari' tek nicajo' chi riyin nben jun milagro chiquiwech riche (rixin) chi yinquinimaj. Pero ma ya ta c'a ri nicajo' riye' ri xtibanatej. Xa can xu (xe) wi c'a ri xbanatej riq'ui ri profeta Jonás, ri jun achi ri xk'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca, xaxu (xaxe wi) c'a ri' ri retal[x] ri xtibanatej. 30 Ri xuc'ulwachij ri Jonás xuc'ut chiquiwech ri winek ri xec'oje' ojer ca chupan ri tinamit Nínive, chi can ya ri Dios takayon pe riche (rixin). Y queri' chuka' riyin ri C'ajolaxel ri xinalex chicojol, ri xtinc'ulwachij riyin xtucusex riche (rixin) jun retal[y] chiquiwech ri winek ri yec'o wacami. 31 Y tek xtapon c'a ri k'ij riche (rixin) chi xtik'at tzij pa quiwi' ri winek ri yec'o re tiempo re', xtic'astej c'a pe ri jun reina ri xc'oje' ojer ca, ri xk'ato tzij pa ruwi' ri ruwach'ulef ri c'o pa sur y xtubij c'a chi ma utz ta xquiben ri winek ri yec'o re tiempo re'. Ruma tek xc'ase' ri jun reina ri', sibilaj nej xbiyin wi riche (rixin) chi xorac'axaj[z] ri runa'oj ri jun rey riche (rixin) re Israel, ri xubini'aj Salomón. Y wacami yinc'o riyin ri más nim nuk'ij[aa] que chuwech ri rey Salomón ri xc'oje' ojer ca, y xa ma yinquinimaj ta ri winek, xcha' ri Jesús. 32 Y tek xtapon c'a ri k'ij riche (rixin) chi xtik'at tzij pa quiwi' ri winek ri yec'o re tiempo re', xquec'astej c'a pe ri winek aj Nínive y xtiquibij c'a chi ma utz ta xquiben ri winek ri yec'o re tiempo re'. Ruma ri winek ri xec'oje' pa tinamit Nínive ri ojer ca, can xu (xe) wi c'a xquic'axaj ri ruch'abel ri Dios ri xutzijoj ri Jonás chique, can yac'ari' tek xtzolin pe quic'u'x[bb] riq'ui ri Dios. Y wacami yinc'o riyin ri más nim nuk'ij que chuwech ri Jonás, y xa ma yinquinimaj ta ri winek, xcha' ri Jesús.

33 Y majun winek ri nutzij ta jun k'ak' y c'ac'ari' nuya' ta acuchi (achique) ri ma nik'alajin ta pe, o nuya' ta chuxe' jun almul. Ri winek ri nutzij jun k'ak', can c'o ruc'ojlibel ri acuchi (achique) nuya'[cc] wi riche (rixin) chi queri' niquitz'et quibey ri ye'oc apo pa jay. 34 Y ri runak' tak awech can yec'atzin c'a chawe, achi'el nic'atzin jun k'ak' riche (rixin) sakil. Ruma chi ri runak' tak awech wi ye utz, riyit yitc'o pa jun sakil.[dd] Yac'a wi ri runak' tak awech ma ye utz ta, riyit yitc'o pa jun k'eku'm. 35 Rumac'ari' tachajij ri ac'aslen, riche (rixin) chi queri' ri sakil ri ruya'on ri Dios pan awánima ma tijalatej ta, riche (rixin) chi man xa tibec'ulun pe chi xa pa k'eku'm chic yitc'o wi. 36 Ruma wi can yitc'o pa jun sakil, y wi can majun c'a retal ri k'eku'm awuq'ui, can yacowin wi c'a yatzu'un jabel achi'el tek tzijon jun k'ak' riche (rixin) sakil.

37 Y tek ri Jesús xtane' c'a ka riche (rixin) chi nitzijon chiquiwech ri winek, c'o c'a jun chique ri achi'a' fariseos xubij chare ri Jesús chi tubana' jun utzil nibe ta juba' ri pa rachoch, riche (rixin) chi nutij jun ruway. Y ri Jesús can xbe na wi. Riya' xapon, y xbetz'uye' ri pa mesa.

38 Y ri achi fariseo, can achique na xuna' tek xutz'et chi ri Jesús xtz'uye' apo pa mesa y ma xuch'ej ta ruk'a' achi'el rubanic ri niquiben riye'.[ee] 39 Y ri Ajaf Jesús xutz'et ri nuch'ob ri fariseo ri xsiq'uin (xoyon) riche (rixin), y rumari' xubij chare: Riyix fariseos xa yix achi'el lek ri jabel ch'ajch'oj rij y ri rupan xa tz'il. Riyix can nic'ut c'a chiquiwech ri winek chi utz ri ye'ibanala', yac'a ri pa tak iwánima xa ma que ta ri', ruma xa nojnek riq'ui alek', y nojnek riq'ui etzelal.[ff] 40 Riyix xa yix nacanek. ¿Can ma iwetaman ta c'a chi ri xbano re kach'acul, xuben chuka' ri kánima? 41 Rumari' ri rajawaxic chi niben riche (rixin) chi nik'alajin chi wi kitzij chi ch'ajch'oj ri iwánima, ya ri ticusaj ri c'o iwuq'ui riche (rixin) chi ye'ito'[gg] ri winek ri nic'atzin quito'ic. Y wi queri' niben, can xtik'alajin c'a chi yix ch'ajch'oj.

42 ¡Juyi' oc iwech riyix fariseos! Tek riyix niya' ri idiezmo can niya' wi ri k'ayis ri jubul ruxla' ri menta rubi', ri róra (ruda) y nic'aj quiwech ichaj. Pero yac'a ri ruchojmilal ri c'aslen, xa ma niben ta y ma niwajo' ta ri Dios. Y ya ta c'a ri' ri rajawaxic chi niben, y rajawaxic chuka' chi ma niya' ta ca ruya'ic ri idiezmo.[hh]

43 ¡Juyi' oc iwech riyix fariseos! ruma can ya oc ri nabey tak ch'aquet ye'icanola' ri pa tak jay ri kas nic'ut wi ri ruch'abel ri Dios, riche (rixin) chi queri' nibix chi riyix can c'o ik'ij. Y can más chuka' nika chiwech ri niya'ox (nya') ca rutzil tak iwech[ii] ri pa tak c'aybel.

44 ¡Juyi' oc iwech riyix aj tz'iba' y chuka' riyix fariseos ri xa ca'i' ipalej![jj] ruma xa yix achi'el ri ulef ri c'o pa quiwi' ri caminaki'. Tek ri ulef ri' xa xq'uis yan ka y xa ma can ta nik'alajin chic, ri winek choj chic yek'ax el pa ruwi'. Can man c'a quetaman ta chi xa pa ruwi' jun caminek yek'ax wi el, xcha' ri Jesús.

45 Pero jun c'a chique ri achi'a' ri nik'axan ri nubij ri ley xubij chare ri Jesús: Tijonel, tek riyit nabij queri', ma xu (xe) ta wi chique ri fariseos nabij wi, xa can chake chuka' riyoj nabij wi, xcha' chare.

46 Y ri Jesús xubij c'a chare ri achi ri nik'axan ri nubij ri ley: ¡Juyi' oc chuka' iwech riyix! ruma nima'k tak ejka'n niyala' chiquikul ri winek ri can c'ayef (cuesta) quic'uaxic. Ri ejka'n ri' xaxu (xaxe) wi c'a chiquikul ri winek niya' wi, y riyix ni xa ta jun ti ruwi' ik'a' nisiloj riche (rixin) chi nic'uaj ta ri ejka'n ri nibij ri c'o chi niquic'uaj ri winek.[kk]

47 ¡Juyi' oc iwech riyix ri yixk'axan ri nubij ri ley! ruma riyix nibanala' ruchojmil ri panteón[ll] ri acuchi (achique) ye mukun wi ri profetas ri xek'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca, y riye' xa ye ri iwati't imama' ri xecamisan quiche (quixin). 48 Wacami nik'alajin c'a chi riyix can nika chiwech ri itzel ri xequibanala' ri iwati't imama'[mm] ojer, ruma ye riye' ri xecamisan ri ruprofetas[nn] ri Dios, y riyix nibanala' ruchojmil ri quipanteón ri profetas ri'.

49 Y rumac'ari' ri Dios, ri can retaman ronojel, xubij: Xquentek c'a profetas ri xquek'alajsan[oo] ri nuch'abel, y xquentek chuka' apóstoles[pp] chiquicojol. Pero yec'o c'a ri xquentek ri xquecamisex, y yec'o ri xtiban chique chi niquik'axaj tijoj pokonal pa quik'a' ri winek, xcha'. 50 Rumari', xubij ri Jesús, pa quiwi' c'a re winek ri yec'o re tiempo re', pa quiwi' c'a riye' xtuya' wi ri Dios rutojbalil ri quicamic quinojel ri profetas ri xek'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca, quinojel ri ye camisan ri winakirsan wi pe re ruwach'ulef. 51 Xuchop pe riq'ui tek xcamisex ri Abel[qq] y nbeq'uis c'a riq'ui tek xcamisex ri profeta Zacarías, ri xcamisex chunakajal ri altar ri c'o chuwarachoch ri Dios. Rumac'ari' nbij chiwe chi pa quiwi' re winek ri yec'o re tiempo re' xtuya' wi ri Dios rutojbalil ri quicamic quinojel ri profetas.

52 ¡Juyi' oc iwech riyix ri yixk'axan ri nubij ri ley! ruma chi riyix iwetaman achique rubaniquil riche (rixin) chi jun winek ntoc riche (rixin) ri Dios, yac'a riyix ma yix oconek ta riche (rixin) ri Dios y chuka' ye ik'aton[rr] ri winek ri nicajo' ye'oc riche (rixin) ri Dios.

53 Tek ri Jesús xubij ronojel re', ri aj tz'iba' y ri fariseos sibilaj xpe coyowal. Y rumac'ari' riye' ronojel c'a niquic'utuj apo chare ri Jesús xaxu (xaxe) wi riche (rixin) chi niquinek. 54 Ri aj tz'iba' y ri fariseos, can ma niquiya' ta ca juba' ri Jesús, c'o ta nicajo' riye' chi niquic'axaj chi Riya' c'o ta jun ch'abel ri ma ruc'amon ta ri nubij y nika ta pa quik'a',[ss] riche (rixin) chi niquitzujuj (niquisujuj). Yac'a ri Jesús can ruyon c'a pa ruchojmil ri yerubij.

<- SAN LUCAS 10SAN LUCAS 12 ->