1 Ri Jesús xaꞌrayuoj ri i-doce (cabꞌalajuj) ru-discípulos, y xuyaꞌ poder y autoridad chica chi ncaꞌtiquir ncaꞌquilasaj nojiel quivach itziel tak espíritus, y chi niquiꞌan sanar nojiel roch yabꞌil. 2 Y xaꞌrutak-el chi xbꞌaquitzijuoj ri ru-reino ri Dios, y chi ncaꞌquiꞌan sanar ri ncaꞌyavaj. 3 Y ri Jesús xuꞌej jeꞌ chica: Antok xquixꞌa, man jun kax tivucꞌuaj. Man tivucꞌuaj ichꞌameꞌy, ni man tivucꞌuaj i-buolsa, ni simíta, ni miera, ni man tivucꞌuaj jun chic jal itziak. 4 Y chica-na jay pacheꞌ nquixuoc-ve, chireꞌ quixcꞌujie-ve-ka. Xa cꞌajaꞌ antok nquixiel-pa chupan ri tanamet, cꞌajareꞌ xtiyaꞌ can ri jay ri pacheꞌ xixcꞌujie-ve. 5 Y pacheꞌ na man nquixꞌan ta recibir, quixiel-pa chupan ri tanamet y titotaꞌ can ri pokolaj ri cꞌo pa tak ivakan chiquivach ri vinak reꞌ, chi quireꞌ niquitzꞌat chi man otz ta ri xquiꞌan,[a] xchaꞌ ri Jesús.
6 Y ri discípulos xaꞌa y xaꞌkꞌax ri pa tak aldeas chi xbꞌaquitzijuoj ri evangelio. Y ri pacheꞌ xaꞌkꞌax-ve, xaꞌquiꞌan jeꞌ sanar quinojiel ri ncaꞌyavaj.
7 Y ri Herodes ri gobernador xraꞌxaj nojiel ri ncaꞌruꞌon ri Jesús. Pero vor chica xtunimaj, ruma icꞌo ncaꞌeꞌn: Ri Juan el Bautista xa xcꞌastaj-pa chiquicajol ri quiminakiꞌ. 8 Icꞌo ncaꞌeꞌn chi ja ri Elías ri xtzalaj-pa. Y nicꞌaj chic niquiꞌej chi jun chiquivach ri profetas ri xaꞌcꞌujieꞌ ojier can tiempo, ri xbꞌacꞌastaj-pa.[b] 9 Y ri Herodes xuꞌej: Inreꞌ ri xiꞌeꞌn chi xcꞌamar-el rujaluon ri Juan el Bautista, ¿chica came ache reꞌ ri qꞌuiy nivaꞌxaj chirij? Y ri Herodes xucanuj manera chi nutzꞌat ri Jesús.
10 Y antok ri ru-apóstoles[c] ri Jesús xaꞌtzalaj-pa,[d] xquiꞌej cha nojiel ri chica xquiꞌan. Y jajaꞌ xaꞌrucꞌuaj y xaꞌa chupan jun lugar pacheꞌ manak vinak richin ri tanamet rubꞌinan Betsaida. 11 Y antok ri vinak xquinaꞌiej chi xꞌa ri Jesús, xaꞌa chirij. Y antok ri vinak reꞌ xaꞌbꞌaka riqꞌuin, jajaꞌ xaꞌruꞌon recibir y xuꞌej jeꞌ chica chirij ri ru-reino ri Dios. Y xaꞌruꞌon jeꞌ sanar ri ncaꞌyavaj.
12 Pero antok ya nika-ka ri kꞌij, ri doce (cabꞌalajuj) apóstoles xaꞌjiel-apa riqꞌuin ri Jesús y xquiꞌej cha: Caꞌtakaꞌ cꞌa el ri vinak chi caꞌa pa tak aldeas y nicꞌaj chic lugar ri icꞌo cierca, chi niquicanuj pacheꞌ ncaꞌbꞌavar-ve, y ri chica niquitej, ruma ri pacheꞌ ojcꞌo-ve xa manak jay, xaꞌchaꞌ cha.
13 Pero ri Jesús xuꞌej chica: Tiyaꞌ ixreꞌ chi ncaꞌvaꞌ. Y ijejeꞌ xquiꞌej cha: Kiqꞌuin ojreꞌ xa joꞌc vuꞌuoꞌ simíta y caꞌyeꞌ car cꞌo. Ri vinak reꞌ ncaꞌvaꞌ, pero xa nkuꞌa chulokꞌic ri chica niquitej, xaꞌchaꞌ. 14 Y ri achiꞌaꞌ icꞌo laꞌk vuꞌuoꞌ mil. Y ri Jesús xuꞌej chica ri ru-discípulos: Tibꞌanaꞌ chica ri vinak chi caꞌtzꞌuye-ka chi nicꞌaj tak ciento, xchaꞌ chica.
15 Y quireꞌ xquiꞌan, xaꞌquitzꞌuyubꞌaꞌ quinojiel. 16 Y ri Jesús xutzꞌom ri vuꞌuoꞌ simíta y ri caꞌyeꞌ car, xtzuꞌn chicaj, y xuꞌon bendecir, y xaꞌruper ri simíta y ri car, y xuyaꞌ chica ri ru-discípulos chi niquijach chiquivach ri vinak. 17 Y quinojiel jaꞌal xaꞌvaꞌ, y otz xnuoj quipan. Y cꞌa cꞌo doce (cabꞌalajuj) chacach ri xaꞌnuoj riqꞌuin ri jutak pir ri xmuol can ri xuꞌon suobra.
18 Y jun kꞌij ri Jesús cꞌo aparte chi nuꞌon orar, y ri ru-discípulos icꞌo jeꞌ riqꞌuin. Y jareꞌ antok ri Jesús xucꞌutuj chica ri ru-discípulos: ¿In chica inreꞌ niquiꞌej ri vinak?
19 Y ijejeꞌ xquiꞌej cha: Icꞌo ncaꞌeꞌn chi atreꞌ ri Juan el Bautista. Icꞌo nicꞌaj chic ncaꞌeꞌn chi atreꞌ ri Elías. Y icꞌo jeꞌ ncaꞌeꞌn chi atreꞌ at jun chic chiquivach ri profetas ri xaꞌcꞌujieꞌ ojier can tiempo, y vacame xbꞌacꞌastaj-pa chiquicajol ri quiminakiꞌ.[e]
20 Y jajaꞌ xucꞌutuj chica: ¿Y ixreꞌ, in chica inreꞌ ntiꞌej? Y ri Pedro xuꞌej cha ri Jesús: Ri Cristo,[f] ri at-takuon-pa ruma ri Dios.
21 Pero ri Jesús xuꞌon mandar chica chi man jun choj cha tiquiꞌej-ve chica jajaꞌ. 22 Y xuꞌej jeꞌ chica: Ri Xtak-pa chicaj chi xalax chiꞌicajol, nicꞌatzin chi nukꞌasaj qꞌuiy sufrimiento, y itziel xtitzꞌiet cuma ri mamaꞌaꞌ tak achiꞌaꞌ ri niquiꞌan gobernar, cuma ri principales sacerdotes y cuma ri achiꞌaꞌ escribas; y xtiquimisas, pero chi oxeꞌ kꞌij xticꞌastaj-pa chiquicajol ri quiminakiꞌ.
23 Y chica quinojiel xuꞌej: Vi xa cꞌo jun nrajoꞌ niꞌa chuvij, man tuꞌon ri nurayij jajaꞌ, y can tutzꞌamaꞌ y tucꞌuaj ri ru-cruz.[g] Xa quireꞌ nuꞌon kꞌij-kꞌij, otz tipa viqꞌuin chi niꞌa chuvij.[h] 24 Ruma xa cꞌo jun ri altíra nrajoꞌ ri rucꞌaslien vaveꞌ ri choch-ulief, man xticolotaj ta. Pero ri jun, mesque niquimisas vuma inreꞌ, can xticolotaj.[i] 25 Y ¿chica nuchꞌec jun vinak xa nicꞌujieꞌ ta riqꞌuin nojiel ri bꞌayomal ri cꞌo choch-ulief y xa man nicolotaj ta? 26 Ruma xa cꞌo jun ri niqꞌuix pa nu-cuenta y ruma ri nutzij, ri Xtak-pa chicaj chi xalax chiꞌicajol can xtiqꞌuix jeꞌ pa ru-cuenta ri jun reꞌ. Quireꞌ xtuꞌon antok xtipa chic jun bꞌay, junan chic ru-gloria riqꞌuin ri Rutataꞌ, i-richꞌilan-pa ri santos ángeles. 27 Y can ketzij ri niꞌej chiva, chi icꞌo jujun chivach ixreꞌ ri man xcaꞌcon ta yan, cꞌa xtiquitzꞌat-na ri ru-reino ri Dios, xchaꞌ ri Jesús.
28 Y xakꞌax yan laꞌk jun semana ri tichꞌoꞌ ri Jesús chiquivach ri vinak, jajaꞌ xaꞌrucꞌuaj ri Pedro, ri Juan y ri Jacobo chi junan xꞌa quiqꞌuin paroꞌ jun juyuꞌ chi xbꞌarubꞌanaꞌ orar. 29 Y antok ri Jesús nuꞌon orar, xcꞌaxtaj rutzubꞌal, y ri rutziak jeꞌ altíra sak xuꞌon y nichꞌichꞌan.[j] 30 Y jareꞌ antok ncaꞌtzijuon yan chic riqꞌuin ri Jesús icaꞌyeꞌ achiꞌaꞌ; jun ja ri Moisés y ri jun chic ja ri Elías. 31 Ri icaꞌyeꞌ reꞌ icꞌo chupan jun namalaj sakil, y ncaꞌtzijuon chirij ri camic ri xtukꞌasaj ri Jesús chupan ri tanamet Jerusalén. 32 Y ri Pedro y ri icaꞌyeꞌ chic, mesque cꞌo quivaran, xquicochꞌ, y xquitzꞌat ri namalaj rusakil ri Jesús, y xaꞌquitzꞌat jeꞌ ri icaꞌyeꞌ chic achiꞌaꞌ ri icꞌo riqꞌuin. 33 Y antok ri icaꞌyeꞌ achiꞌaꞌ reꞌ ja niquiyaꞌ can ri Jesús chi ncaꞌa, ri Pedro xuꞌej cha ri Jesús: Maestro, otz chi ojcꞌo vaveꞌ ojreꞌ, nakaꞌan oxeꞌ chꞌitak enramadas, jun avichin atreꞌ, jun richin ri Moisés y jun richin ri Elías. Pero ri Pedro man rataꞌn ta ri chica ncaꞌruꞌej.
34 Y cꞌa nichꞌoꞌ jajaꞌ cha ri Jesús antok jun mukul xka-pa pa quiveꞌ. Y ri discípulos xquixiꞌij-quiꞌ antok xquinaꞌ chi icꞌo yan chic chupan ri mukul. 35 Y chupan ri mukul reꞌ, cꞌo Jun ri xchꞌo-pa y xuꞌej: Jareꞌ ri Nucꞌajuol y altíra nivajoꞌ.[k] Can tivaxaj ri nuꞌej jajaꞌ.
36 Y antok caxan chic ri xchꞌo-pa, xquitzꞌat chi ri Jesús xa ruyuon chic cꞌo can. Y qꞌuiy tiempo xakꞌax, ijejeꞌ man jun choj cha xquiꞌej-ve ri xquitzꞌat chireꞌ paroꞌ ri juyuꞌ.
37 Y chucaꞌn kꞌij, antok ri Jesús y ri iyoxeꞌ discípulos xaꞌka-pa paroꞌ ri juyuꞌ, can altíra iqꞌuiy vinak ri xaꞌcꞌulu-apa quichin. 38 Y jun ache ri cꞌo chiquicajol ri vinak, xchꞌo-apa cha ri Jesús y xuꞌej: Maestro, inreꞌ joꞌc jun valcꞌual cꞌo. Tabꞌanaꞌ favor tatzꞌataꞌ bꞌaꞌ, 39 ruma cꞌo jun itziel espíritu nitzꞌamo richin. Y antok nutzꞌom, nuꞌon cha chi altíra nisiqꞌuin, y nuquiyicaꞌ ri ru-cuerpo, y nuꞌon jeꞌ cha chi ntiel ruvakuol pa ruchiꞌ, y bien golpeado nuꞌon cha. Ri itziel espíritu reꞌ quireꞌ nuꞌon cha ri nucꞌajuol, y cꞌarunaj nuyaꞌ can. 40 Rumareꞌ xincꞌutuj yan favor chica ri a-discípulos chi tiquilasaj-el ri itziel espíritu reꞌ, pero man xaꞌtiquir ta, xchaꞌ ri ache.
41 Y ri Jesús xuꞌej: ¡Man jun vinak chupan ri tiempo vacame ruyoꞌn ta ránima riqꞌuin ri Dios, xa quinojiel i-sachnak! ¿Ixreꞌ ntiꞌan pensar chi inreꞌ nojiel kꞌij xquicꞌujieꞌ iviqꞌuin y xquixcochꞌ? Tacꞌama-pa ri acꞌajuol vaveꞌ.
42 Y antok ri alaꞌ nijiel-apa riqꞌuin ri Jesús, ri itziel espíritu riqꞌuin ruchukꞌaꞌ xuchꞌikilaꞌ ri alaꞌ y xutzak-ka pan ulief. Ri Jesús xchꞌolin cha ri itziel espíritu chi tiel-el riqꞌuin ri alaꞌ. Y ri Jesús xuꞌon sanar ri alaꞌ reꞌ, y xuya-el cha ri rutataꞌ. 43 Y quinojiel ri vinak xaꞌchapataj antok xquitzꞌat chi ri Dios can nem-ve ru-poder.
45 Pero ri discípulos xa man xiꞌka ta pa quiveꞌ (man xquiꞌan ta entender) ri xꞌeꞌx chica, ruma avan chiquivach chi man tiꞌka pa quiveꞌ (man tiquiꞌan entender). Y niquixiꞌij-quiꞌ niquicꞌutuj cha.
46 Y ri ru-discípulos ri Jesús xquitzꞌom cꞌa quiꞌ chi tzij chiquivach, chi chica chiquivach ijejeꞌ ri xtuoc ri más nem.[l] 47 Pero ri Jesús can rataꞌn ri chica niquiꞌej pa tak cánima ri ru-discípulos. Rumareꞌ jajaꞌ xbꞌaruma-pa jun acꞌual y xupabꞌaꞌ riqꞌuin. 48 Y xuꞌej chica ri ru-discípulos: Chica-na ri nuꞌon recibir jun acꞌual incheꞌl va pa nubꞌeꞌ, xa can inreꞌ nquiruꞌon recibir. Y chica-na ri nquiruꞌon recibir inreꞌ, can nuꞌon recibir ri takayuon-pa vichin.[m] Pero chiꞌicajol ixreꞌ, ri más chꞌuteꞌn, xa jareꞌ ri más nem, xchaꞌ ri Jesús.
49 Y xpa ri Juan xuꞌej cha ri Jesús: Maestro, cꞌo jun ache xkatzꞌat, ri pan abꞌeꞌ atreꞌ ncaꞌralasaj itziel tak espíritus. Pero ruma xa man kiqꞌuin ta ojreꞌ cꞌo-ve, mareꞌ xkaꞌan prohibir cha.
50 Y ri Jesús xuꞌej cha: Man tiꞌan prohibir cha. Ruma ri man royoval ta chikij, can kiqꞌuin ojreꞌ cꞌo-ve.
55 Y ri Jesús xaꞌrutzꞌat y xaꞌruchꞌolij. Y xuꞌej chica: Ixreꞌ man ivataꞌn ta chica espíritu cꞌo iviqꞌuin. 56 Ruma ri Xtak-pa chicaj chi xalax chiꞌicajol, man xpa ta vaveꞌ choch-ulief chi ncaꞌruquimisaj vinak, jajaꞌ xpa chi ncaꞌrucol, xchaꞌ. Y ri Jesús y ri ru-discípulos xaꞌa chic jun aldea.
57 Y antok ijejeꞌ i-bꞌanak, jun xchꞌo-pa cha ri Jesús y xuꞌej cha: Ajaf, inreꞌ nivajoꞌ nquiꞌa aviqꞌuin ri pacheꞌ na ri ncaꞌa-ve.
58 Y ri Jesús xuꞌej cha: Ri utif cꞌo quijul pacheꞌ ncaꞌcꞌujie-ve; y quireꞌ jeꞌ ri chicop ri cꞌo quixicꞌ, cꞌo quisuoc. Pero ri Xtak-pa chicaj chi xalax chiꞌicajol, can man jun pacheꞌ nuxlan-ve jubꞌaꞌ, xchaꞌ cha.
59 Y ri Jesús xuꞌej cha jun chic: Joꞌ viqꞌuin. Ri jun reꞌ xuꞌej cha: Ajaf, tayaꞌ permiso chuva chi naꞌay nimuk-na-el ri nataꞌ y cꞌajareꞌ nquiꞌa chavij.
60 Ri Jesús xuꞌej cha: Tayaꞌ chi ri quiminak ncaꞌmuk cuma ri i-quiminak.[o] Y atreꞌ, caꞌin y atzijuoj ri ru-reino ri Dios.
61 Y cꞌo chic jun ri xꞌeꞌn cha ri Jesús: Ajaf, inreꞌ nivajoꞌ nquiꞌa chavij. Pero naꞌay, tayaꞌ permiso chuva chi ncaꞌnꞌan can despedir quinojiel ri icꞌo chupan ri vachuoch,[p] xchaꞌ.
62 Pero ri Jesús xuꞌej cha: Ri ache ri nucꞌuan ri arado y nitzuꞌn can chirij, man otz ta ntiel ri rusamaj. Y quireꞌ jeꞌ ri vinak ri nunimaj ri Dios, man otz ta chi nutzꞌat ri ncaꞌbꞌanataj can chirij. Ruma xa quireꞌ xtuꞌon, man otz ta chi nisamaj pa ru-reino ri Dios, xchaꞌ ri Jesús.
<- SAN LUCAS 8SAN LUCAS 10 ->- a Lc. 10:4-11.
- b Mt. 16:14; Mr. 8:28; Lc. 9:19.
- c Lc. 6:13.
- d Lc. 9:1-6.
- e Mt. 14:1-2; Mr. 6:14-15; Lc. 9:7-8.
- f Jn. 6:68-69.
- g Ri tzij “cruz” nrajoꞌ nuꞌej: Sufrimiento y camic.
- h Mt. 10:38; Lc. 14:27.
- i Mt. 10:39; Lc. 17:33; Jn. 12:25.
- j 2P. 1:16.
- k Is. 42:1; Mt. 3:17; 12:18; Mr. 1:11; Lc. 3:22; 2P. 1:17-18.
- l Lc. 22:24.
- m Mt. 10:40; Lc. 10:16; Jn. 13:20.
- n 2R. 1:9-16.
- o Ri tzij “i-quiminak” nrajoꞌ nuꞌej: I-quiminak chupan ri qui-pecados.
- p 1R. 19:20.