Link to home pageLanguagesLink to all Bible versions on this site
7
Ri ru-defensa y rucamic ri Esteban
1 Y ri sacerdote ri más cꞌo rukꞌij xucꞌutuj cha ri Esteban: ¿Ketzij cꞌa ri niꞌeꞌx chavij?

2 Ri Esteban xuꞌej: Achiꞌaꞌ israelitas y ixreꞌ tataꞌj chupan ri katanamit, tivaxaj ri xtinꞌej chiva: Ri Dios ri cꞌo rukꞌij xucꞌut-riꞌ choch ri kamamaꞌ Abraham ojier can tiempo, antok cꞌa cꞌo chupan ri lugar rubꞌinan Mesopotamia, antok cꞌa majaꞌ rutzijuol chi nicꞌujieꞌ Harán. 3 Y ri Dios xuꞌej cha ri Abraham: Catiel-pa chiquicajol ri avachꞌalal, y tayaꞌ can ri atanamit, y catam-pa chupan ri lugar ri xtincꞌut chavach,[a] xchaꞌ ri Dios cha. 4 Y ri Abraham xuyaꞌ can ri lugar rubꞌinan Caldea y xbꞌacꞌujieꞌ chupan ri tanamet Harán.[b] Y chireꞌ chupan ri Harán xcon ri rutataꞌ ri Abraham, después ri Dios xucꞌam-pa ri Abraham chupan ri Canaán ri pacheꞌ ojcꞌo-ve vacame.[c] 5 Y ri Dios manak herencia xuyaꞌ cha ri Abraham chupan ri lugar reꞌ, nixta pacheꞌ nipiꞌie-ve. Pero ri Dios xuꞌon prometer cha chi ri lugar reꞌ xtuoc richin jajaꞌ y quichin ri rumáma ri xcaꞌcꞌujieꞌ,[d] mesque ri tiempo reꞌ ri Abraham majaꞌ ticꞌujieꞌ ralcꞌual. 6 Y xꞌeꞌx jeꞌ cha ruma ri Dios, chi ri rumáma jajaꞌ xcaꞌbꞌacꞌujieꞌ chupan jun chic nación, chupan ulief ri man quichin ta. Y ri vinak ri icꞌo chupan ri nación reꞌ xcaꞌquiyaꞌ pa samaj y man xcaꞌtuoj ta y xtiquiꞌan chica chi niquiꞌan sufrir cuatrocientos junaꞌ. 7 Y ri Dios xuꞌej jeꞌ: Ri nación ri quireꞌ xtibꞌano chica ri rumáma ri Abraham, can xtinꞌan juzgar. Y cꞌajareꞌ xcaꞌiel-pa chireꞌ, y xcaꞌpa chupan va lugar va, y niquiyaꞌ nukꞌij,[e] xchaꞌ. 8 Y ri Dios xuꞌon jun pacto riqꞌuin ri Abraham. Ri pacto reꞌ cꞌo jun ratal. Y ri ratal ri pacto reꞌ, ja ri circuncisión ri niꞌan chica ri cꞌojolaꞌ.[f] Y antok xalax ri Isaac ri rucꞌajuol ri Abraham, xuꞌon ri circuncisión cha antok xtzꞌakat ri ocho (vakxakiꞌ) kꞌij chi xalax.[g] Quireꞌ jeꞌ xuꞌon ri Isaac antok xalax ri Jacob ri rucꞌajuol. Y quireꞌ jeꞌ xuꞌon ri Jacob quiqꞌuin ri i-doce (cabꞌalajuj) rucꞌojolaꞌ ri xaꞌuoc tataꞌj.

9 Y ri i-nimaꞌk rucꞌojolaꞌ ri Jacob itziel xquitzꞌat ri quichakꞌ José,[h] ruma jajaꞌ ri más najoꞌx. Y rumareꞌ xquicꞌayij-el, y xucꞌuax cꞌa Egipto.[i] Pero ri Dios cꞌo riqꞌuin ri José,[j] 10 y xucol choch nojiel sufrimiento. Ri Dios xuꞌon cha ri Faraón ri rey richin ri nación Egipto, chi otz xutzꞌat ri José, y xutzꞌat jeꞌ chi cꞌo runoꞌj. Rumareꞌ ri rey xuꞌon cha ri José chi xuoc gobernador chupan Egipto, y xuoc jeꞌ encargado chupan ri rachuoch.[k]

11 Y ri tiempo reꞌ paroꞌ ri Egipto y ri Canaán, xpa jun viꞌjal, y jun nem sufrimiento xka pa quiveꞌ. Y ri kateꞌt-kamamaꞌ ri icꞌo Canaán manak chic kax niquil chi niquitej.[l] 12 Antok xraꞌxaj ri Jacob chi cꞌo trigo chupan ri Egipto, xaꞌrutak-el ri ralcꞌual ri naꞌay mul chulokꞌic trigo; ri ralcꞌual jareꞌ ri i-kamamaꞌ.[m] 13 Y antok xaꞌa rucaꞌn mul, cꞌajareꞌ antok ri José xuꞌej chica ri runimal y cha ri ruchakꞌ, chi jajaꞌ ri José.[n] Y rumareꞌ ri Faraón xunaꞌiej chi ri José icꞌo runimal y ruchakꞌ.[o] 14 Cꞌajareꞌ ri José xutak quiyoxic ri Jacob ri rutataꞌ y ri rachꞌalal,[p] i-setenta y cinco chiquinojiel. 15 Quireꞌ xxulie-ka ri Jacob cꞌa Egipto.[q] Chireꞌ xcon-ve jajaꞌ[r] y ri ralcꞌual ri i-kamamaꞌ. 16 Pero ri qui-cuerpo, cꞌa pa jun lugar rubꞌinan Siquem xaꞌmuk-ve. Xaꞌbꞌamuk chupan jun ulief pacheꞌ cꞌo-ve jun jul[s] cꞌatuon choch jun tanatic. Ri jun ulief reꞌ, ja ri Abraham ri lakꞌayuon can chica ri i-ralcꞌual ri ache xubꞌinaj Hamor.[t]

17 Pero antok nijiel-pa ri tiempo richin ri promesa ri rubꞌanun-pa jurar ri Dios cha ri Abraham, ri tanamet Israel más xnimar y xqꞌuiyir-ka chupan ri Egipto, 18 hasta cꞌa antok chireꞌ Egipto xuoc can jun cꞌacꞌacꞌ rey ri man rataꞌn ta roch ri José.[u] 19 Y ri cꞌacꞌacꞌ rey reꞌ xuꞌon maña cha ri ka-nación. Xuꞌon chica ri kateꞌt-kamamaꞌ chi xquikꞌasaj qꞌuiy sufrimiento,[v] ruma xuꞌon chica chi ri calcꞌual joꞌc ncaꞌlax, ja ncaꞌbꞌacꞌak chi ncaꞌcon,[w] ruma man nrajoꞌ ta chi ncaꞌqꞌuiyir-ka más. 20 Chupan ri tiempo reꞌ xalax ri Moisés. Y can otz xtzꞌiet ruma ri Dios. Oxeꞌ icꞌ ri xꞌan cuenta cuma ri rutie-rutataꞌ.[x] 21 Y después antok xyoꞌx choch peligro paroꞌ ri río, xucꞌuax ruma ri rumiꞌal ri Faraón y can incheꞌl ral xuꞌon cha ri Moisés.[y] 22 Y xcꞌut choch ri Moisés nojiel ri noꞌj ri cꞌo quiqꞌuin ri aj-Egipto. Can jun nem ache xuꞌon-ka riqꞌuin ri nuꞌon y riqꞌuin ri nuꞌej.

23 Antok ri Moisés cꞌo cuarenta rujunaꞌ, xalax pa ránima chi xaꞌbꞌarutzꞌataꞌ ri ruvanakil israelitas. 24 Y xutzꞌat chi jun aj-Egipto nuchꞌey jun israelita. Y chi xutoꞌ ri ruvanakil, xuꞌon rucꞌaxiel cha ri aj-Egipto y xuquimisaj. 25 Jajaꞌ xuꞌon-ka pensar chi ri ruvanakil israelitas xtiꞌka pa quiveꞌ (xtiquiꞌan entender) chi jajaꞌ ri takuon-pa ruma ri Dios chi ncaꞌrucol pa quikꞌaꞌ ri aj-Egipto, pero ijejeꞌ xa man xiꞌka ta pa quiveꞌ (man xquiꞌan ta entender) chi quireꞌ. 26 Y chucaꞌn kꞌij, icꞌo icaꞌyeꞌ israelitas ncaꞌyovar, y ri Moisés xalka quiqꞌuin, y xrajoꞌ ta xujach quivach chi quireꞌ man chic ncaꞌyovar. Rumareꞌ jajaꞌ xuꞌej chica: ¿Karruma nquixayovar? Ixreꞌ israelitas ri ix caꞌyeꞌ, xchaꞌ chica. 27 Pero ri jun ri nichꞌayuon, xunem ri Moisés y xuꞌej: ¿Chica xayoꞌn chi naꞌan gobernar pa kaveꞌ y chi at juez pa kaveꞌ? 28 ¿O navajoꞌ nquinaquimisaj inreꞌ incheꞌl xaꞌan cha ri jun ache aj-Egipto ri ivir? xchaꞌ cha. 29 Y antok ri Moisés xraꞌxaj quireꞌ, xnumaj y xꞌa cꞌa ri nación Madián.[z] Y chireꞌ, chiquicajol vinak ri man i-ruvanakil ta, xcꞌujie-ve. Chireꞌ xcꞌulieꞌ y xaꞌcꞌujieꞌ icaꞌyeꞌ ralcꞌual.[aa]

30 Y antok kꞌaxnak chic cuarenta junaꞌ ticꞌujieꞌ ri Moisés chireꞌ Madián, jun ángel xucꞌut-riꞌ choch chupan jun kꞌayis cꞌo ruqꞌuixal ri rubꞌinan zarza ri nicꞌat pa kꞌakꞌ. Reꞌ xutzꞌat chupan jun desierto, ri pacheꞌ cꞌo-ve ri juyuꞌ Sinaí. 31 Y antok ri Moisés xutzꞌat reꞌ, can xchapataj. Y chi nutzꞌat más otz, xjiel-apa cierca. Pero jareꞌ antok xchꞌo-pa ri Ajaf cha, y xuꞌej: 32 Inreꞌ ri Qui-Dios ri avateꞌt-amamaꞌ. Inreꞌ in Ru-Dios ri Abraham, in Ru-Dios ri Isaac y in Ru-Dios ri Jacob, xchaꞌ. Y ri Moisés xuxiꞌij-riꞌ chi xtzuꞌn chic apa, xa nibꞌarbꞌuot. 33 Y ri Ajaf xuꞌej jeꞌ cha ri Moisés: Tavalasaj-el la axajabꞌ chavakan, ruma ri lugar pacheꞌ at-paꞌl-ve can santo. 34 Y vacame catam-pa y ncantak-el Egipto chi nacol ri nutanamit, ruma nitzꞌat chi qꞌuiy sufrimiento niquikꞌasaj, y vaxan jeꞌ ri okꞌiej ri niquiꞌan, y mareꞌ xika-pa chi ncaꞌncol,[bb] xchaꞌ ri Ajaf cha ri Moisés.

35 Y ri Moisés reꞌ, man xcajoꞌ ta ri ruvanakil antes, antok xquiꞌej cha: ¿Chica xayoꞌn chi nkojaꞌan gobernar y chi at juez pa kaveꞌ? Ja Moisés reꞌ ri xtak-el ruma ri Dios, chi xaꞌrucol ri ruvanakil y chi jajaꞌ jeꞌ nucꞌuan quichin. Y ri xtoꞌn richin ri Moisés, ja ri ángel ri xucꞌut-riꞌ chupan ri jun kꞌayis ri cꞌo ruqꞌuixal ri rubꞌinan zarza. 36 Jajaꞌ ri xalasan-pa quichin ri kateꞌt-kamamaꞌ chireꞌ Egipto. Jajaꞌ xaꞌruꞌon nimaꞌk tak milagros y señales chupan ri nación Egipto,[cc] chupan ri Mar Rojo,[dd] y chupan jeꞌ ri desierto durante cuarenta junaꞌ.[ee] 37 Y ri Moisés xuꞌej chica ri kavanakil ri tiempo reꞌ chirij ri Cristo: Ri Kajaf Dios xtupilisaj-pa jun profeta chiquicajol ri iviy-imáma ri xcaꞌcꞌujieꞌ más chakavach-apa; jun incheꞌl inreꞌ. Can tivaxaj cꞌa ri rutzij.[ff] Quireꞌ ruꞌeꞌn can ri Moisés. 38 Y jareꞌ ri Moisés ri xcꞌujieꞌ chiquicajol ri kavanakil israelitas chupan ri desierto. Y ja jeꞌ jajaꞌ ri xꞌeꞌn chica ri kateꞌt-kamamaꞌ ri tzij ri xuꞌej ri ru-ángel ri Dios cha paroꞌ ri juyuꞌ Sinaí.[gg] Can cha cꞌa jajaꞌ xjach-ve ri tzij richin ri cꞌaslien chi quireꞌ jajaꞌ xuyaꞌ chika.

39 Xa ja ri kateꞌt-kamamaꞌ man xaꞌniman ta cha ri Moisés. Pa rucꞌaxiel chi xaꞌniman cha, man xcajoꞌ ta, ri cánima ijejeꞌ chaꞌnin xtzalaj cꞌa chupan ri nación Egipto. 40 Y antok ri Moisés cꞌa cꞌo paroꞌ ri juyuꞌ Sinaí, xquiꞌej cha ri Aarón: Tabꞌanaꞌ ka-dioses chi quireꞌ ijejeꞌ ncaꞌcꞌuan kichin. Ruma ri Moisés ri xalasan-pa kichin chupan ri Egipto, man kataꞌn ta chica xuꞌon.[hh] 41 Y can xquiꞌan jun chꞌiti váquix y can xaꞌquicuot riqꞌuin. Rumareꞌ xaꞌquiquimisaj chicop choch, chi xquiyaꞌ rukꞌij ri ídolo.[ii] 42 Rumareꞌ ri Dios xaꞌruyaꞌ can ri kavanakil, y xuyaꞌ lugar chica chi tiquiyaꞌ cꞌa quikꞌij ri ncaꞌtzꞌiet chicaj. Can quireꞌ quitzꞌibꞌan can ri profetas ri xaꞌcꞌujieꞌ ojier can tiempo. Chupan ri tzꞌibꞌan can, ri Dios nuꞌej:

Ixreꞌ aj-Israel, antok xixcꞌujieꞌ cuarenta junaꞌ chupan ri desierto,
¿chuva came inreꞌ xiyaꞌ ri chicop ri xiꞌquimisaj chireꞌ?
43 Pa rucꞌaxiel reꞌ xa xitaliej ri rachuoch ri dios Moloc,
y xiyaꞌ rukꞌij ri ru-estrella (ruchꞌumil) ri i-dios rubꞌinan Renfán.
Y jareꞌ ri i-dios ri xiꞌan chi xiyaꞌ quikꞌij.
Rumareꞌ inreꞌ, xchaꞌ ri Dios, xtinꞌan chiva chi nquixbꞌacꞌujieꞌ más cꞌa cala choch ri Babilonia.[jj]
Quireꞌ nuꞌej chupan ri quitzꞌibꞌan can ri profetas.

44 Y antok ri kateꞌt-kamamaꞌ xaꞌcꞌujieꞌ chupan ri desierto, can quicꞌuan ri rachuoch ri Dios ri bꞌanun cha tziak, y chireꞌ nucꞌut-ve-riꞌ ri Dios chiquivach. Ri rachuoch ri Dios xꞌan cha can incheꞌl ri xrajoꞌ, ruma ri Dios can xucꞌut choch ri Moisés ri chica rubꞌanic nrajoꞌ chi niꞌan cha.[kk] 45 Y ja rachuoch ri Dios reꞌ ri quicꞌamun-pa ri kateꞌt-kamamaꞌ antok xaꞌuoc-pa chupan ri lugar rubꞌinan Canaán, antok i-cꞌamun-pa ruma ri Josué.[ll] Y xaꞌcꞌujie-ka vaveꞌ, antok xaꞌchꞌacuon chiquij ri vinak ri icꞌo chupan ri lugar reꞌ. Can ja ri Dios xtoꞌn quichin chi xaꞌquilasaj-el ri vinak ri man israelitas ta. Y ri rachuoch ri Dios ri quicꞌamun-pa antok xaꞌlka, cꞌa cꞌo pa ru-tiempo ri rey David. 46 Y ri rey reꞌ can altíra xajoꞌx ruma ri Dios. Rumareꞌ jajaꞌ xucꞌutuj favor cha ri Dios chi tuyaꞌ lugar cha chi nuꞌon jun ru-templo[mm] richin ri Ru-Dios ri Jacob ri kamamaꞌ. 47 Pero man ja ta ri rey David ri xbꞌano ri templo. Xa ja ri Salomón ri rucꞌajuol ri rey David ri xbꞌano ri templo.[nn] 48 Pero ri Namalaj Dios man nicꞌujieꞌ ta chupan templos ri canun achiꞌaꞌ. Incheꞌl rutzꞌibꞌan can jun profeta ri xcꞌujieꞌ ojier can tiempo:

49 Ri Ajaf Dios nuꞌej:
Ri rocaj jareꞌ ri nu-trono,
y ri roch-ulief jareꞌ ri pacheꞌ niya-ve ri vakan.
¿Chica cꞌa jay ntiꞌan ixreꞌ chi vichin inreꞌ?
¿Y pacheꞌ cꞌo-ve ri lugar ri ntiꞌan chi nquinuxlan?
50 ¿Man xinꞌan ta came nojiel kax riqꞌuin nukꞌaꞌ?[oo]
Quireꞌ nuꞌej ri rutzꞌibꞌan can ri profeta.

51 Y ri Esteban xuꞌej jeꞌ chica: ¡Ixreꞌ cof ranun ri ivánima, ruma man ntivajoꞌ ta ntivaxaj ri nuꞌej ri Dios chiva, ni man ntiyaꞌ ta jeꞌ lugar chi ntuoc riqꞌuin ivánima, y man ntiyaꞌ ta lugar chi ja ta ri Espíritu Santo ri nucꞌuan ivichin! Y can incheꞌl ri xquiꞌan ri ojier tak kateꞌt-kamamaꞌ, can quireꞌ jeꞌ ri ntiꞌan ixreꞌ vacame.[pp] 52 ¿Cꞌo came jun chiquivach ri profetas ri xaꞌcꞌujieꞌ ojier can tiempo, ri man ta xuꞌon sufrir pa quikꞌaꞌ ri ivateꞌt-imamaꞌ? Ri ivateꞌt-imamaꞌ xaꞌquiquimisaj ri xaꞌeꞌn chi xtipa ri Cristo ri can choj ri rucꞌaslien. Y antok xalka ri Cristo, ixreꞌ chic ri xixjacho richin y xiꞌej chi tiquimisas. 53 Y ri Dios xuyaꞌ ri ley chica ángeles chi xalquiyaꞌ chiva. Pero ixreꞌ man xinimaj ta, xchaꞌ ri Esteban chica.

54 Y antok ri autoridades richin ri tanamet xcaꞌxaj ri xuꞌej ri Esteban, xyacataj quiyoval y can niquikꞌachꞌachꞌiej coray chirij. 55 Pero ri Esteban can jun ache ri nojnak ránima riqꞌuin ri Espíritu Santo. Jajaꞌ xtzuꞌn-el chicaj, xutzꞌat ri ru-gloria ri Dios, y xutzꞌat ri Jesús cꞌo pa ru-derecha ri Dios. 56 Y jareꞌ antok xuꞌej: Inreꞌ nitzꞌat la rocaj jakal y nitzꞌat ri Xtak-pa chicaj chi xalax chikacajol cꞌo pa ru-derecha ri Dios, xchaꞌ.

57 Y ri vinak, ruma man nicajoꞌ ta chic nicaꞌxaj, xquitzꞌapij quixiquin; y ncaꞌsiqꞌuin xaꞌpalaj-pa chirij y xbꞌaquitzꞌama-pa. 58 Y xquilasaj-el chuchiꞌ ri tanamet, y xquicꞌak cha abꞌaj. Y ri xaꞌtzꞌako tzij chirij ri Esteban xquiyaꞌ can ri quitziak chirakan jun alaꞌ rubꞌinan Saulo. 59 Y antok ri Esteban nicꞌak cha abꞌaj, jajaꞌ nuꞌon orar y nuꞌej: Vajaf Jesús, tabꞌanaꞌ recibir ri nu-espíritu.

60 Y jajaꞌ xxuquie-ka, y xurak ruchiꞌ chi xchꞌoꞌ y xuꞌej: Vajaf, man taꞌan chica chi nicakaj ri pecado ri niquiꞌan, xchaꞌ. Y joꞌc cꞌa reꞌ xuꞌej, ja xcon.

<- HECHOS 6HECHOS 8 ->