2 Lika Dipan a-yinanga a-wena, “A-lay, aburr-borrmunga, buburr-galiya apula. Gun-gata Mechapatéymiya (Mesopotamia) Wangarr an-gata an-gujayanaya a-bena nula an-ngayburrpa nyanyapa arrburra Aybriyam (Abraham), nipa Aybriyam burdak gala a-boyarna gun-gata Yeran (Haran). 3 Wurra minypa nipa Wangarr a-wena nula, ‘Garlma, a-lay, gun-guna gun-nginyipa rrawa ny-bawa barra, aburr-guna aburr-nginyipa aburr-borrmunga burr-bawa barra; wurra ny-boy barra rrawa ngaypa ngiy-gurdagurdarra barra.’[a]
4 “A-yinagata Wangarr a-wena nula Aybriyam, lika nipa Aybriyam a-garlmuna, gun-nigipa rrawa gu-bawuna, lika a-bona, gata a-ni Yeran. Rrapa nipa nyanyapa niya a-juwuna, lika Wangarr ana-ganyja Aybriyam rrawa gun-guniya ana-goyburrpa nyiburr-nirra.[b] 5 Wurra nipa Wangarr gala gun-nga a-wucharnapa burdak; jarra gochila gochila a-rrana nuwurra a-wu barra nipa rrapa aburr-yigipa nuwurra nipa burr-bokama barra. Wurpa lika gun-gatiya Wangarr gochila gochila a-rrana, nipa jarra Aybriyam gala burdak bin-dimangarna gu-ngarda yerrcha.[c] 6 Wurra Wangarr a-wena nula Aybriyam minypa gun-guna: Minypa a-yinanga nula, ‘A-lay, aburr-nginyipa nginyipa burr-bokama barra, birripa gu-werranga gu-rrawa aburr-ni barra, gun-birripa ngika. Rrapa minypa gu-gata burr-yika gu-rrawa aburr-garlma barra, aburr-mujama burrbi-nega barra burrwa, rrapa minypa aburr-bachirra aburr-ni barra burrwa nuwurra jemberr gun-jaranga gu-ni minypa 400. 7 Wurra barrwa ngaypa ngu-mari ngu-ni barra burrwa aburr-gata aburr-bachirra, rrapa aburr-nginyipa walkurpa yerrcha aburr-bengga barra, ngunyuna aburr-japarndiya barra apula.’[d] 8 Wangarr a-yinagata a-wena nula Aybriyam. Rrapa mola a-wena nula, rum a-wuna gun-ngayburrpa gun-guwarr, minypa ngayburrpa Yichrayal nguburr-bapurr majija nguburr-negiya nguburr-workiya ngardawa nguburr-yigipa Wangarr nguburr-yika. Lika gu-gata wenga minypa Aybriyam a-bokamurra Ayjek (Isaac) rrapa nuwurra waypa ngorrngurra nula abirri-jirrapa abirri-jirrapa rrapa abirri-jirrapa abirri-jirrapa, lika nipa Ayjek gorrmol a-ni. Lika gu-gata wenga nuwurra waypa Ayjek wana a-ni, nipa a-bokamurra Jeykap (Jacob), rrapa nuwurra waypa Jeykap wana a-ni, nipa burr-bokamurra aburr-bapurr 12, minypa arr-jirrapa arr-murna rrapa abirri-jirrapa aburr-ngayburrpa nyanyapa arrburra yerrcha.[e]
11 “Rrapa nuwurra waypa gun-gata minypa balaja gun-nyagara gu-ni burrwa gu-rrawa Yijipt rrapa Geynan (Canaan), balaja aburr-werrmiyana aburr-ni wurra gama gorlk. Rrapa aburr-ngayburrpa nyanyapa arrburra yerrcha rrawa Geynan aburr-ni, birripa burr-guta gala balaja mbi-rrimangarna.[h] 12 Wurra Jeykap gu-borrwurra gun-gata rrawa Yijipt an-gata bunggawa mu-rrimarra balaja rrapa minypa wurra gama gorlk burr-rrupiya mbi-menga aburr-workiyana. Lika Jeykap aburr-ngayburrpa nyanyapa arrburra yerrcha burr-jerrmarra, balaja mbi-menga. 13 Rrapa mola jurdach aburr-jekarra Yijipt, gata nipa Jochap a-ngurrjiyana burrwa nipiya an-birripa worlapa burra. Lika gu-gata wenga an-gata bunggawa marn․gi a-ni nula Jochap aburr-yigipa aburr-borrmunga.[i] 14 Lika Jochap janguny gu-jerrmarra nula an-nigipa nyanyapa niya Jeykap minypa barra nipa Jeykap rrapa barrwa aburr-jaranga aburr-yigipa aburr-borrmunga aburr-boy barra gurda Yijipt, aburr-gata minypa 75 gu-galiya yerrcha.[j] 15 Lika Jeykap a-garlmuna, a-bona Yijipt. Lika gata aburr-juwuna nipa rrapa aburr-yigipa walkurpa yerrcha.[k] 16 Minypa nuwurra waypa aburr-birripa aburr-jekarra gurda Yijipt wenga, aburr-marbat burrbu-ganyja gurda, gata burrbu-jurnumbuna rrawa gun-delipa gun-nelangga Jekam (Shechem), gun-gata mu-ngoyurra Aybriyam burr-rrupiya gu-menga, Aymor (Hamor) aburr-bapurr abu-wuna.[l]
23 “Nuwurra waypa Mojich jemberr gun-jaranga gu-ni nula minypa 40, nipa gu-borrwurra, lika a-garlmuna, a-bona barra a-birripiya burrwa aburr-yigipa aburr-borrmunga aburr-gata Yichrayal (Israel) aburr-bapurr minypa gu-yinmiyana gu-ni burrwa. 24 Lika an-ngardapa a-nana an-borrmunga rrapa an-nerranga Yijipt an-guyinda ana-nyala a-buna a-ni. Lika nipa Mojich a-burdimarra an-nigipa an-borrmunga, a-buna an-gata Yijipt an-guyinda, nipa a-juwuna. 25 Minypa Mojich bama a-yinanga jimarna aburr-yigipa aburr-borrmunga marn․gi aburr-ni barra nula minypa nipa Wangarr ana-jerrmarra barra a-gunggaja burrwa, aburr-bengga. Wurra gun-narda birripa gala marn․gi. 26 Lika gu-gata wenga gun-nerranga gu-ni, nipa bijirri-nana abirri-yigipa abirri-borrmunga abirri-bachina. Lika nipa gu-borrwurra jimarna barra abirri-mola bijirri-nega. Minypa a-yinanga butula, ‘A-lay, ana-gotipa nyirri-borrmunga yama nyirri-mola nyirri-ni ana-gotula?’ 27 Wurra an-gata an-ngardapa mari ana-bama a-gakaja Mojich ngardapa a-ji, a-yinanga nula, ‘Ya? Ana-nga a-wena nggula nginyipa bunggawa rrapa joborr jaga nyi-gugana nyi-ni barra arrburrwa, ya? 28 Jal nyi-nirra ngaypa nguna-bu barra, ya, minypa yi-rrawa ny-burnda an-gata Yijipt an-guyinda?’ 29 A-yinagata a-wena. Rrapa gun-narda waypa Mojich a-galiyana, lika a-garlmunapa Yijipt gu-bawuna rrapa a-bona, gata a-ni Mirriyan (Midian) rrawa; gata lika jiny-menga jin-nigipa, rrapa bijirri-bokamurra abirri-jirrapa walkurpa yerrcha.[q] [r]
30 “Gu-bamuna, jemberr gun-jaranga gu-ni minypa 40, lika waykin an-guyinda an-mujaruk a-bena nula Mojich. Gata gu-bugula gu-gorla a-bena nula yi-gurrepa mun-mirk mun-gata mun-nelangga Jaynay (Sinai). Minypa nipa Mojich gu-nana gun-jong gu-jinyja ngarl gu-jirra bol gu-rronga gu-ji, wurra gun-jong gala gu-rronggarna. 31 Rrapa gun-narda waypa Mojich gu-nana, gochila a-barrjinga. Lika a-gakiyana yi-gurrepa barra gu-jarlapa gu-na, mola gugu ana-manyjirda a-galiyana nipa an-gata Ay-nirrapa Ay-workiya a-wena nula. Minypa a-yinanga, 32 ‘Ngaypa ng-gunaga Wangarr nyanyapa nggu jungurdapa nggu ngu-burriya. Minypa Aybriyam ngu-yika, rrapa Ayjek ngu-yika, rrapa Jeykap ngu-yika, ngaypa ngu-birripa Wangarr,’ a-yinagata a-wena. Rrapa gun-narda waypa Mojich a-galiyana, nipa a-gurkuja, a-wurrwurrjinga, rrapa a-balagonyinyjiyana; gala a-yinmiyarna gu-nacharna. 33 Lika Wangarr ana-wena nula, ‘A-lay, yerrkujama gun-narda rrepara ny-jirra ny-barrngumiya ny-jirra, ngardawa gun-garda jel n-denyjinga ny-jirra gun-japurra. 34 Ngaypa nguburr-nana aburr-ngaypa gu-galiya yerrcha Yijipt aburr-nirra minypa bunggawa an-gata ngapula a-negiyana burrwa rrapa jama wana burr-wuna. Gipa ng-galiyana burrwa aburr-gonyjinga aburr-nirra ana-nga barra a-gunggaja burrwa. Lika nguna-bupiyana barra ng-gunggaja burrwa, birripa barra aburr-bengga. Ganapiya, lika guwa, nginyipa barra ngiy-jerrma barra Yijipt.’[s]
35 “Wangarr a-yinagata a-wena nula Mojich. Wurra wuriya gun-gata. Wurra Mojich nipa an-nardiya birripa aburr-gata Yichrayal aburr-bapurr gipa mu-ngoyurra guya aburr-yerryerrmiyana nula minypa aburr-yinanga nula, ‘Ya? Ana-nga a-wena nggula nginyipa bunggawa rrapa joborr jaga nyi-gugana nyi-ni barra arrburrwa, ya?’ Aburr-yinagata aburr-wena nula. Wurra jarra Wangarr, nipiya an-gata ana-jerrmarra Mojich bunggawa burrwa rrapa an-gujarlapa an-guga. Minypa an-gata waykin an-guyinda an-mujaruk mu-ngoyurra a-bena nula gata gun-jong gu-rronga gu-ji, nipiya an-mujaruk gatiya wugupa nula a-workiyana.[t] 36 Gu-gurda ngacha minypa nipa Mojich ana-bona, burr-menga wurra gama gorlk, lika Yijipt gubu-bawuna aburr-bona. Minypa burr-barlmarrk jama a-ji burrwa a-workiyana gata Yijipt, rrapa mola gata ana-gartcha bugula gun-gata birripa gubu-ngurrjinga aburr-workiya Juna Gu-maya (Red Sea), rrapa mola gata gu-bugula gu-gorla aburr-rrigirrgarra aburr-workiyana rarranyjarr gun-jaranga minypa 40.[u] 37 Mojich nipa an-nardiya a-wena burrwa Yichrayal aburr-bapurr rrapa minypa a-yinanga burrwa, ‘Wangarr ana-jerrma barra ana-gorrburrwa an-nerranga an-mujaruk minypa ngaypa, an-gata an-goyburrpa an-borrmunga.’[v] 38 Rrapa Mojich nipa an-nardiya burr-guta Yichrayal aburr-bapurr gu-ngardapa aburr-negiyana gata gu-bugula gu-gorla. Nipa wugupa burrwa aburr-ngayburrpa nyanyapa arrburra yerrcha aburr-gata, rrapa nipa wugupa abirri-ni an-gata waykin an-guyinda an-mujaruk gata a-wena nula mu-mirk waykin mun-gata mun-nelangga Jaynay (Sinai). Nipa Mojich an-nardiya gu-menga arrburrwa joborr gun-guyinda wanngu gun-guni gun-gata aburr-wuchichiyana gurda aburr-bamuna.[w]
39 “Wurra aburr-ngayburrpa nyanyapa arrburra yerrcha gala gubi-yagurrmungarna nula Mojich. Jarra ngoyurra aburr-yerryerrmiyana nula; jal aburr-ni jimarna barra aburr-jeka gu-maywapa gun-gata Yijipt. 40 Minypa Mojich an-nika worlapa niya birripa aburr-wena nula, ‘A-lay, nginyipa jarlapa arrburrwa wangarr an-guyinda barra birripa aburr-guguya arrburrwa. Wurra an-gata Mojich Yijipt wenga arr-ganyja gurda, ngayburrpa gala marn․gi nula yina an-gaya.’[x] 41 Gun-gatiya, ngarla, minypa an-mawunga abi-jarlapuna an-guripa wangarr, minypa bulugi an-geka. Lika janara gubi-jarlapuna nula rrapa minyjak an-guyinda abu-buna, abi-yalpuna nula. Minypa marr aburr-balcha nula an-gata bulugi birripa aburr-murna abi-jarlapuna.[y] 42 Gu-gurda nula Wangarr nipa Nyanyapa arrku burr-bawuna, rrapa birripa minypa mola aburr-garlmuna, marr aburr-balcha achila aburr-bamuna jin-gata gata jin-guyinda waykin. Minypa Wangarr burr-yika aburr-mujaruk ngunyuna aburr-guyinda aburr-wukurrjinga aburr-workiyana, gu-yinaga gu-yurra janguny:
48 “Wurpa lika bala an-gugaliya gu-gupurda a-workiya, nipa Wangarr an-gata wana an-babalapa gala gata a-ni. Minypa an-nigipa an-mujaruk ngunyuna an-guyinda a-wena wola, gu-yinaga gu-yurra janguny:
57 Gun-narda waypa aburr-galiyana Dipan a-wena, lika mari gu-bena burrwa aburr-gata ganychila yerrcha. Burr-guya aburr-gonyjinga rrapa gelama aburr-jirra aburr-jakabiyana murna aburr-jirra aburr-guyinda; gala yapa mola aburr-galiya nula. Wurra burr-guya aburr-garlmunapa 58 abi-rrimarra. Lika abu-ganyja yarlanga gu-murnangana rrawa, lika aburr-garlmunapa gu-jandarra abu-buna aburr-ni. Rrapa aburr-gata minypa bima abu-ngurrjinga Dipan mu-ngoyurra, mun-birripa molma mun-gunegiya mirikal an-gata abu-wuna an-yawarriny an-nelangga Jol (Saul); mun-gata nipa jaga a-ganana burrwa.
59 Gatiya burdak gu-jandarra abu-buna aburr-ni, nipa Dipan a-wengganana a-ni. Minypa a-gonyjinga, a-yinanga, “Jesus, a-lay, Bunggawa, nguna-ma ngaypa ngu-mawunga!” 60 Lika ana-menama gu-rrana, mola a-gonyjinga nula burr-guya, “Bunggawa a-lay, gun-guna gun-nerra gun-birripa gala barra ny-borrwa burrwa aburr-guna. Wurra gunggaja burrwa.” Gun-narda waypa Dipan a-wena, lika a-juwuna.
<- Jama Aburr-ji 6Jama Aburr-ji 8 ->- a Genesis 12:1
- b Genesis 11:31; 12:4
- c Genesis 12:7; 13:15; 15:18; 17:8
- d Genesis 15:13-14; Exodus 3:12
- e Genesis 17:10-14; 21:2-4; 25:26; 29:31—35:18
- f Genesis 37:11,28; 39:2,21
- g Genesis 41:39-41
- h Genesis 42:1-2
- i Genesis 45:1,16
- j Genesis 45:9-10,17-18; 46:27
- k Genesis 46:1-7; 49:33
- l Genesis 23:3-16; 33:19; 50:7-13; Joshua 24:32
- m Exodus 1:7-8
- n Exodus 1:10-11,22
- o Exodus 2:2
- p Exodus 2:3-10
- q Exodus 2:11-15
- r Exodus 18:3-4
- s Exodus 3:1-10
- t Exodus 2:14
- u Exodus 7:3-4; 14:21; Numbers 14:33
- v Deuteronomy 8:15,18
- w Exodus 19:1—20:17; Deuteronomy 5:1-33
- x Exodus 32:1
- y Exodus 32:2-6
- z Amos 5:25-27
- aa Exodus 25:9,40
- bb Joshua 3:14-17
- cc 2 Samuel 7:1-16; 1 Chronicles 17:1-14
- dd 1 Kings 6:1-38; 2 Chronicles 3:1-17
- ee Isaiah 66:1-2
- ff Isaiah 63:10