A Velenga Kamumu ne Isu Kristo i Herea e

Lukas
A Nita Vakalohoka
A viri i herea a Velenga Kamumu iea, i uka ma i taki talea a rana. Pali i kupo e huriki a matakari na tara na Vure ri bele muri ne Kristo, ri takia ta e Lukas i herea a Velenga Kamumu iea. Muri i here tabua a “Leho ne Huriki a Apostolo.” E huriki lobo ri here a ngava dagi karaba, ria a Iuda. E Lukas kikeri, i uka ma ia a Iuda. Ia a dokta, ni tovo kamumu na nita, na rabu ne huriki a Grik. I laho turane Paulus, na tahuna e Paulus i laho lae ni vakalongo a Velenga Kamumu ne huriki (Apo 16:10-17; 20:5–21:17).
E Lukas i herea a Velenga Kamumu iea o Rom, na kurukuruna pida e 60 o e 80 AD, ta ge habia ne Tiopilus. Ra bakovi iea a matakari ne Rom.
Na Velenga Kamumu iea, e Lukas i ngarua e Tiopilus ge lohoka kamumu vona a nuverei ne Isu. E Lukas i here na maka maki i taki, i rata e Isu, ta ge kori e huriki a bakovi a ngatavine ri gi lohoka vona a Vure, ge korimule navai ria na vilo hale. E Lukas i taki e Isu, ra viri ge korimule e huriki lobo na malala, i valai ni matakana e huriki ri velu, ge bole mule ria.
A Velenga Kamumu iea i ta ne Isu i made koea na malala, i tubu na tahuna ni poda ia vona, i harena ne ia i hamule sike na hunu. E Lukas i vakasiri kavakava maea, ra Velenga Kamumu iea ne vone huriki lobo, e huriki a Iuda, e huriki i uka ma ria a Iuda, a mari na vilo hale, a viri i tahoka a mahala, a viri i uka. I kupo a maka nuverei e Lukas i here, ne vona ni vakasiri a Velenga Kamumu ne huriki lobo.
Ra Velenga Kamumu iea a nuverei muholi ne Isu Kristo. I here kamumu hatekea (1:1-4). I here ta ge rata e huriki ri gi vivi ni gia, ge vakasiri e Isu turana e huriki ranga ri hataki na hatene ria.
E Lukas i lohoka kamumu na nita Grik, ra nitana. I here lakea ne huriki i uka ma ria a Iuda, turana e huriki a Iuda. I mavonga, e Lukas i uka ma i galea e Isu, ge “Rabi”, a pelegona a mari ni tovo manga e huriki a Iuda. Pali e Lukas i galea na nita Grik e “Bakovi Dagi.” E Lukas i uka ma i here na ngava dagi hosi, a vuhuna e huriki i uka ma ria a Iuda i uka ma ri lohoka vona. Na tahuna e Lukas i here a nuverei na kabu ne Isu (3:23-38), i uka ma i tubu ne Abraham, ra gare ne huriki a Iuda, i manga e Mateo i here. E Lukas i tubu ne Adam, ra gare ne hita lobo.

E Lukas i Here Lakea ne Tiopilus

1-3 [a]O bakovi dagi Tiopilus, o lohoka vona pali, i kupo e huriki ri toni pali ni here puru a nuverei na maka maki e Isu Kristo i rata na matane mia. Ri here puru a ngavane huriki ri matai na matane ria a maka maki nga, i vakatubu na tahuna e Isu i tubu ni leho. Re huriki nga, ngane ri rata a leho ni vakalongo a nitana Vure.

Lakea a luhoi bara i kamumu ga here puru kamumu a nuverei ne Isu, go gia, a vuhuna i paru hosi a vakatubu ni bole kamumu a ngava iea ne huriki ri masia e Isu. 4 A ngaru go gia, go lohoka vona i muholi a ngava o longo pali.

E Sakarias e Elisabet

5 Na tahuna a hariki e Herod i matakari o Iudea, a prister tara i made vonga, a rana e Sakarias. Ia a prister na tara ne Abisa. E girihina, e Elisabet, ia tara a hamone Aron. 6 Rua varago ru malamala na matana Vure, ru muri mai lobo a vinara ne Bakovi Dagi. 7 Ru bala e tune rua, a vuhuna e Elisabet i lame, ru gare hateka.

8 Na parava tara e Sakarias i leho pololilo na roho na Vure, a vuhuna a tara vona ri rata a leho na prister na tahuna iea. 9 [b]Ri muri mai a vilo hosi ne huriki a prister, ri varangi na rihiva na satu. Lakea e Sakarias i rangi e huriki ranga, ni vulaki, i dili na roho na Vure ge namia a havu mangisipa. 10 Na tahuna ni nami a havu mangisipa, i kupo e huriki ri vapopo polovavo, ri vasileki.

11 A agelo ne Bakovi Dagi i bele vona, tabukoi na dede na nihabi na havu mangisipa. 12 Na tahuna e Sakarias i masia, i turutu i mangenge. 13 Pali a agelo i takia, i ta maea, “Sakarias, naha ni mangenge. A Vure i longo pali a nivasileki vomu. E girihimu, e Elisabet, bara i podea vomu a koma bakovi. Na tahuna ni poda, o vunua ge Ioanes. 14 Bara o vivi, o pitei vona. I kupo e huriki bara ri vivi vona, 15 [c]a vuhuna bara i dagi a rana na matane Bakovi Dagi. Nahea ge ninu a vain, a naru vagole. Na tahuna i tabana na tamudine kinana, a Hanu Kiripiripi bara i made turana. 16 E Ioanes bara i rata e huriki a Israel ri hamule mai e Bakovi Dagi, a Vure ne ria. 17 [d]Bara i rata a leho vona na nitora na Vure, i manga e Elaisa hosi. Bara i laho muga ne Bakovi Dagi, ge rata e huriki a bakovi ri gi ngaru e tune ria, ge rata e huriki ri longotaro a Vure ri gi bole a niluhoi ne huriki a bakovi kamumu. I mavonga, e Ioanes bara i pelekado e huriki a bakovi a ngatavine muga ne Bakovi Dagi ge bele ne ria.”

18 Pali e Sakarias i nanea a agelo, “Ga lohoka navai vona a ngavamu ge muholi? Maria e girihigu miri gare hateka.”

19 [e]A agelo i koli i ta maea, “Iau e Gabriel, ra iau a pesi na matana Vure. I rudu valai iau ga vakalongo ioe vona a ngava kamumu iea. 20 Ngane bara o ngavarubu, ge harena na tahuna ge bele lobo a ngava a taki ioe vona, a vuhuna o lohogorigori vona a ngavagu. A ngava lobo a taki ioe vona bara i bele muholi na parava vona.”

21 E huriki polovavo ri dava mavongea e Sakarias, ri luhoi viliha lae, i navai i maradoi hateka pololilo na roho na Vure? 22 Na tahuna i pagitala i keri ni ta, i vakasiri lae kunana a limana, lakea ri matakilaka vona, e Sakarias i masia a maki tara pololilo na roho na Vure.

23 Na tahuna a parava ni leho vona i lobo, i hamule lakea na tanga vona. 24 Muri e girihina, e Elisabet, i singou, lakea i made kapiloho kunana na keva i lima, i kavurikea a Vure, i ta maea, 25 “Ngane e Bakovi Dagi i rata a rabu kamumu nau, i kori iau ga tahoka e tugu. I puga vuroki a nimaruhu nau na matane huriki a bakovi a ngatavine.”

A Agelo i Bele ne Maria

26 Na tahuna e Elisabet i singou na keva i lima pali, a Vure i rudua e Gabriel, a agelo vona, ge lakea o Nasaret, na tabeke ne Galili. 27 [f]A Vure i rudua, ge bele na sirula ni habikari na bakovi tara, a rana e Iosep, a hamone Davit. A sirula iea, a rana e Maria. 28 Lakea e Gabriel i vano, i bele ne Maria, i taguia, i ta maea, “A hatelanga kamumu vomu. E Bakovi Dagi i made turamu, i ngaru ioe!”

29 Pali e Maria i luhoi lege vona a ngava iea, i navai tavulai? 30 Lakea a agelo i takia, “Maria, naha ni mangenge. A Vure i ngaru ni rata kamumu ioe. 31 [g]O longo valai. Ngane bara o singou, o podea a koma bakovi. O vunua ge Isu. 32 [h]A rana bara i dagi, bara ni gale a Tuna Vure Meli Liu. A Vure, e Bakovi Dagi, bara i ratea ge matakari a harikianga ne tubuna e Davit. 33 Bara ia a hariki na kabu ne Iakop na parava vakaroro. A nimatakari vona i uka ma ge lobo.”

34 Lakea e Maria i nanea a agelo, “Pali iau a uka e girihigu. Ge bele navai nau a koma?”

35 A agelo i koli mule, i ta maea, “A Hanu Kiripiripi bara i valai vomu, a nitora na Vure Meli Liu bara i kavitagu ioe. Lakea a koma bara o podea ni gi gale a bakovi kiripiripi, bara ni gale a Tuna Vure. 36 O longo valai, e balomu e Elisabet i gare liu, pali ngane i singou, bara i podea a koma bakovi. Muga ni taki ta i lame. Pali ngane i singou na keva i polotara pali, 37 [i]a vuhuna a Vure i uka ma i keri ni ratana tara maki.”

38 E Maria i koli, i ta maea, “Iau a vora ne Bakovi Dagi kunana. Ge rata virihi iau vona ge manga a hini o taki pali.” Muri a agelo i pea e Maria, i vano.

E Maria i Gosia e Elisabet

39 Muri e Maria i vano, i laho hari sike na tanga tara na lolo na tabeke ne Iudea. 40 I lokovonga, i dili na ruma ne Sakarias ge gosia e Elisabet. 41 Na tahuna e Maria i taguia e Elisabet, a koma pololilo na tamudine Elisabet i kiriko.

A Hanu Kiripiripi i dili ne Elisabet, 42 lakea i gale dagi i ta maea, “A Vure i rata kamumu hateka ioe ne huriki a ngatavine lobo. A Vure i rata kamumu hatekea e tumu bara o podea. 43 Iau e rei o valai nau, ioe e kinane Bakovi Dagi nau? 44 Na tahuna a longo a nitagui vomu, e tugu na tamudigu i vivi, i kiriko. 45 A Vure ge rata kamumu ioe, a vuhuna o luhoi a ngava e Bakovi Dagi i taki ioe vona ge bele!”

E Maria i Kavurikea a Vure

46 [j]Lakea e Maria i ta maea,

“A hategu i kavurikea e Bakovi Dagi.

47 A vivi hateka na Vure nau, ra viri i korimule iau,

48 a vuhuna i uka ma i lohopile iau,

a ngatavine tavula, a vora vona.

I vakatubu ngane, i lokovonga na nilobona malala, e huriki lobo bara ri taki iau, na Vure i rata kamumu hateka iau,

49 a vuhuna a Vure Tuhaka Hateka i rata a naro kamumu hateka nau.

A rana i kiripiripi.

50 [k]A Vure i dodo e huriki ri longototoa.

Bara i dodo ria, e tune ria, e tubune ria.

51 [l]A Vure i gao hateka.

I lili tala e huriki ri tagege.

52 [m]I ratapile e huriki a bakovi dagi,

i kavurike e huriki a bakovi tavula.

53 [n]I habi a maki ni kani i kupo ne huriki ri vitolo,

pali i tono tala e huriki a bakovi na mahala, ri vano tavula.

54 [o]I tuhori e huriki a Israel.

I uka ma i longokaburungia a ngava muholi i ratea hosi, i taki ge dodo ria.

55 [p]Hosi i ta muholi vona ne Abraham, i takia ge tuhori ia,

ge tuhori e huriki a hamona na parava vakaroro.”

56 E Maria i made turane Elisabet na keva i tolu. Muri i hamule lakea na tanga vona.

E Ioanes Ni Poda

57 Na tahuna e Elisabet i pahea a koma, i podea a koma bakovi. 58 E huriki ri made na tanga vona, e huriki a kabukabu vona ri longoa e Bakovi Dagi i dodoa e Elisabet, lakea ri vivi turana.

59 [q]Na parava i polotolu muri na koma ni poda, ri valai ni pala a kulina koma, ni gi vunu ge rane tamana, e Sakarias. 60 Pali e Elisabet i ta rike, i ta maea, “I uka. Ni gi vunu ge Ioanes.”

61 Pali e huriki ri ta maea, “I uka tara viri na kabu marua ni gale mavonga.”

62 Muri ri tolokavea e tamana, ri nanea ge vunua ge e rei a rana. 63 Lakea i taki ria ri gi bole vilia vona a maki ni here, lakea i here maea, “A rana e Ioanes.” Lakea ri turutu. 64 I malaviriri kunana i mapaga a tabelena, i vakatubu ni kavurikea a Vure. 65 E huriki a tanga turana ri masia a naro iea i bele, ri mangenge. A velengana maki iea i nunu lae, ni longo na maka tanga na lolo na tabeke ne Iudea. 66 E huriki lobo ri longoa a maki iea i bele, ri loho lege lae, ri vanana maea, “Ra koma iea, ge ia a bakovi navai ma?” Ri ta maea, a vuhuna ri lohoka vona a nitora ne Bakovi Dagi i tabuli vona.

E Sakarias i Kavurikea a Vure

67 Muri, a Hanu Kiripiripi i dili ne Sakarias, i ta polo vona, i ta maea,

68 [r]“A kavurikea e Bakovi Dagi, a Vure ne Israel,

a vuhuna i valai, i vakamatukapaga e huriki a ngate vona.

69 [s]I vakapesi a bakovi tuhaka na kabu na vora vona, e Davit,

ge korimule hita

70-71 na limane huriki a pile ne hita,

ge korimule hita na limane huriki ri tepu hita,

ge manga a hini i ta muholi,

i vakalongo hosi ne huriki a propet vona.

72 [t]I taki e huriki a gare ne hita ge dodo ria,

i uka ma ge longo kaburungi a ngava dagi i rata turane ria hosi.

73 [u]Ra ngava dagi i ta muholi vona hosi na gare ne hita, e Abraham, i takia

74 ge korimule hita na limane huriki a pile.

Muri bara si made na nivalemu, si ratea a leho vona

75 [v]na naro kamumu, na naro kiripiripi na parava lobo si made koea na malala.

76 [w]Ioe, o tugu, bara ni gale ioe a propet na Vure Meli Liu,

a vuhuna bara o laho muga ne Bakovi Dagi, o pelekado purua a dalana.

77 [x]Bara o vakalongo e huriki a ngate vona, na Vure ge korimule ria

na tahuna i puga vuroki a naro hale ne ria.

78 [y]Ge puga vuroki a naro hale ne ria, a vuhuna i ngaru ria na hatena, i dodo ria.

Ngane a viri i korimule hita bara i valai i manga a haro i para valai na hunu. 79 Bara i vakapalala e huriki ri made na uvo, e huriki ri made na maniru na matenga.

Bara i vakasiri hita na dala bara si laho vona,

bara si tahoka a nivalemu.”

80 E Ioanes i koru rike. A narona i kamumu hateka. Muri i vano i made na hini ngeki, i harena na tahuna i bele kavakava i vara e huriki a Israel.

E Lukas 2 ->