ILuku Ọ kẹkẹ
1Irọkhasẹ 1 Ebubu ẹgbọ e she rọshẹka kẹkẹ emini e bhale ya tsẹ nya ẹghẹghẹ oyi anye. 2 Ẹzẹzẹ abi ẹgbọ eni ẹ gue ungmemhi oyi Ẹshinẹgba le, ni e rọte igbaekẹle ri ẹloe mẹ wẹ abi e li de, ighọ e li gue wẹ yẹ anye, ni anye rọ lighọ kẹkẹ wẹ. 3 Aborọkhia khi eni ingme ena, khi rọte igbaekẹle mhi te tọwẹ ọkpẹ, lọli o rọ ti mhẹ ẹloe, ni mhi kuegbe-a kẹkẹ abi e li de ghi ẹ, yẹyẹ iTiofilọsi ni a ri ekpẹ ẹ na, 4 Isheghọ ni u rọ ya lẹsẹ egbegbi ingme ni e la emini a sẹsẹ ẹ. A guele shi ekẹ khi, a ya bia iJọni 5 Ọkpodalo-ugamhi ọyi Ẹshinẹgba ọghuo ni a lu iZakaraya ọ ya la ọ ẹghẹghẹ oyi oghie ni a lu Erọdu ni ọ mhuẹ ekẹ iJudia. Ọni iZakaraya ọ khi ọtuọghuo igbhogbho ekpodalo-ugamhi eyi Ẹshinẹgba ni Abija ọ li la. A lu ughuẹ ọli Enizabẹti ni ọ khi omiomi Erọni.[a] 6 Ọni ọmọse ọna ali ughuẹ ọli, e khi ẹgbọ ni e pfuasẹ shi odalo oyi Ẹshinẹgba, ni e ri ishi eyi Ẹshinẹgba á gbe akanya. 7 Ẹa bia ọmọ itobọ khi Enizabẹti aga ọ khi. Wẹwẹ ava-ava e she womhẹ.8 Ẹlẹghuo, khi ugamhi o tẹ iku ẹgbọ ekpodalo-ugamhi eyi Ẹshinẹgba ni iZakaraya ọ la, 9 obọ o mu iZakaraya khi lọli ọ ya lo Owa oyi Ẹshinẹgba ya tosẹ ituale afu ẹẹra ukhomhi atẹtẹ. Ighọ eni igbhogbho ekpodalo-ugamhi eyi Ẹshinẹgba e kie kpẹ ẹ li. 10 Abi ẹghẹghẹ ni a rọ ọ tosẹ eni ituale o rọ ramhi, eni ẹgbọ ni e bhale shi oni ugamhi, e legba atukpapfẹ, e sọ iromhi.
11 Ighọ agẹni ọyi Ẹshinẹgba ọ bhale ya migha ukiẹkiẹ obọ ita oni adido ni a la tosẹ ituale. 12 Abi iZakaraya ọ rọ mẹ ọni agẹni, ọ yila, ulishi oo mu ọli. 13 Ama ọni agẹni ọọ li, “Khi zẹ ni ulishi o muẹ, Ẹshinẹgba ọ she suọ iromhi ni u sọ. Ughuẹ Enizabẹti, o ya bia ọmọ nẹ. IJọni khi eva ni u ya lu ọli. 14 Ọni ọmọ, ọ ya ri oghẹlẹ ali iregbemu ghi ẹ. Ebubu ẹgbọ e ya ghẹlẹ shi ubiamhi oyọli. 15 Irari khi ọ ya fu shi odalo oyi Ẹshinẹgba. Ọ́ khi tigbe da onyọ ni o toto ghue. Rọte ẹlẹ ni a te ya bia li, ọ te ya mhuẹ Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ. 16 Ẹgbọ iZirẹni ebubu ọ ya mu pfi bhale deba Ẹshinẹgba Ọnọmhuẹ ọyẹwẹ.[b] 17 Ọnọmhuẹ ọ ya ghie ọli ralo, ọ mhuẹ ekpabọ ali ayẹmhẹ enabi eyi Elaja. Ọ ya mu udu oyi eni e khi ita pfi ni e ke nono ingme oyi imi wẹ. Ẹgbọ eni ẹa kpẹ ẹ suọ esọ na Ẹshinẹgba, ẹẹ suọ esọ na Ẹshinẹgba abi egbegbi ẹgbọ ẹẹ li. Ọ̀ gbo mu ẹgbọ egbe shi ekẹ khẹ Ẹshinẹgba.”[c]
18 IZakaraya ọ rọ mhila ọni agẹni, “Sẹẹ o li ya khuese mhẹ khi igẹsikia u ngme? Irari khi mhẹmhẹ ali ughuẹmhẹ anye she womhẹ.”
19 Ọni agẹni ọọ li, eva oyẹmhẹ khi iGebulẹni. Mhẹmhẹ mhia migha odalo oyi Ẹshinẹgba. Lọli ọ ghie mhẹ mhi ka nu ẹ ngme, mhi gue oni usomhi onete ona yẹ.[d] 20 Ama ungmenu u kẹ ya melea ramhi ẹghẹghẹ ni oni ungmemhi ona o rọ bhale ya tsẹ, itobọ khi u waa mie emini mhi gueyẹ suọ ni ó bhale ya tsẹ shi ẹghẹghẹ oyọli.
21 Ẹghẹghẹ ni a ngme ena, ẹgbọ e kie migha olase khẹ iZakaraya. Abọ e sha wẹ, irari khi ọ she ke tẹsẹ oni elemhi Owa oyi Ẹshinẹgba dọsẹ. 22 Abi ọ ke rọ lasele ọa ke ngme unu. Eni ẹgbọ e te ododẹ lẹsẹ khi imekẹ ọ mẹ oni elemhi Owa oyi Ẹshinẹgba irari khi obọ ọ ke rọ nu wẹ ngme.
23 Abi ogbẹlẹ ni iZakaraya ọ rọ ya ga oni ugamhi e rọ gba, ọ je apfẹ. 24 Ighọ, ughuọli Enizabẹti ọọ mẹ. Ọ la ufui owa iki ishe, ọa ke lasele ni ẹgbọ e mẹ. 25 Ọni ọkpotso ọọ, “Ẹshinẹgba ọ she riẹlẹ onana na mhẹ. Ọ mhuẹ isomhelemhi na mhẹ, Ọ rue mhẹ omama egbe le ukpẹloe oyi ẹgbọ.”
Agẹni ọ guele abi a liẹ bia iJesu 26 Uki onuzi-esesa o gba ni Enizabẹti ọ te e mẹ, Ẹshinẹgba ọ ghie agẹni ni a lu iGebulẹni bhale ẹoli iNazarẹti ni o la ekẹ iGalili. 27 Ọni agẹni ọ bhale deba ọmueshi ni ọa lẹsẹ ọmọse ne ni a lu iMeli ni ọmọse ni a lu iJosẹfu ọọ gue. Unuẹkpẹ oyi iDefidi iJosẹfu ọ khi.[e] 28 Ọni agẹni ọ bhale deba iMeli. Ọ tsẹ ọli, ọọ li, “Moo mueshi! Ẹshinẹgba ọ she khivọsẹ nẹ! Ẹshinẹgba ọ nuẹ la!”29 Oni otsẹ ona o ri abọ sha iMeli irari khi ọa lẹsẹ emini otsẹ onana o ngme. Egbe ẹa ke sheshe ọli. 30 Ama ọni agẹni ọọ li, “Khi ke zẹ ni ulishi o muẹ, irari khi Ẹshinẹgba ọ she mhọli isomhelemhi nẹ.” 31 U ya ke mẹ, u bia ọmọ ọmọse, iJesu wa lu eva oyọli.[f] 32 Ọgbọ ọniẹmhi ọ ya khi, Omi Ẹshinẹgba nọ Yagha nẹ Nya a ya ke lu ọli. Ẹshinẹgba ọ ya rue ukpẹkhomhi eghiele oyi itali iDefidi na li. 33 Ọ ya mhuẹ omhẹsẹ shi ọmhuẹ-apfẹ oyi iGiekọpu agbọagbọ. Eghiele oyọli ọa ya mhuẹ ukpẹsẹ.[g]
34 IMeli ọ mhila ọni agẹni, ọọ, “Sẹ ingme ni u ngme ena e li bhale ya tsẹ? Irari khi mhi aa lẹsẹ ọmọse ghue.” 35 Ọni agẹni ọọ li, “Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ ọ ya bhale debẹ, ẹghẹghẹ aghọ ekpabọ eyi Ẹshinẹgba nọ Yagha nẹ Nya e ya tsua rughuẹ, ọmọ ni u ya bia, ọni ọ pfuasẹ Omi Ẹshinẹgba a ya ke lu ọli. 36 Enizabẹti inyọghuoẹ ni a kpẹ ẹ lu aga, ọ she liẹ mẹ umẹmhi, iki esesa o la memena, abi ọ tseku khia khi ọ she womhẹ eghọ, ọ ya bia ọmọ. 37 Irari khi aa mẹ emini Ẹshinẹgba ọa dobẹ ẹ riẹlẹ.”[h]
38 IMeli ọọ li, “Ẹshinẹgba ọ mhuẹ mhẹ. O ka a tsẹ na mhẹ abi u li ngme ọli.” Ighọ ọni agẹni ọ li vu.
IMeli ọ ya fẹli Enizabẹti 39 Ẹghẹghẹ ana iMeli ọ nyanya muno egbe, ọ je ẹoli ni e la epfepfẹ ute ena ekẹ iJudia. 40 Ọ ramhi apfẹ oyi iZakaraya, ọ tsẹ Enizabẹti. 41 Abi Enizabẹti ọ rọ suọ otsẹ oyi iMeli, ọmọ ni ọ la li elemhi ọ mu egbe nyenẹ. Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ o bhale deba li. 42 Enizabẹti ọ khueghie unu a leghe, ọọ li, “Ọni a khivọsẹ na u khi elemhi ikpotso. Ọni a khivọsẹ na ọmọ ni u ya bia ọ khi. 43 Ọghuo mhi khi, ni inyọ Ọnọmhuẹ ọyẹmhẹ ọ kọ ya fẹli? 44 Abi mhi rọ lẹsẹ suọ otsẹ oyẹ, ọmọ ni ọ la mhẹ elemhi ọ ri oghẹlẹ mu egbe nyenẹ. 45 Ikhivọsẹ o khi na ọgbọ ni ọ mie ungmemhi ni Ẹshinẹgba ọ ngme khi ọ ya rọli tsẹ.” Uwolo ikuẹghiẹ ni iMeli ọ to 46 IMeli ọọ, “Mhi ri ayẹmhẹ oyẹmhẹ kuẹghiẹ Ẹshinẹgba. 47 Mhi rọte elemhi ayẹmhẹ oyẹmhẹ kuẹghiẹ Ẹshinẹgba Ọmiepfuese ọyẹmhẹ. 48 Irari khi ọ yele mhẹ ni mhia mu ẹloe le. Rọte ana vu, ẹgbọ kpa, e ya ke e lu mhẹ, Ọni a khi vọsẹ na.[i] 49 Ipfuasẹ o khi eva oyi Ẹshinẹgba nọ funẹ, Irari khi ọ riẹlẹ eminiẹmhi na mhẹ. 50 Ọ mhuẹ isomhelemhi na ẹgbọ nya ni ẹ na ulishi oyọli rọte agbhotu ya je agbhotu. 51 Ọ ri abọ eyọli gbe ikanya ọnyaloa, ọ vẹsẹ ẹgbọ ni e mhuẹ itiegbenga elemhi isamhi udu eyẹwẹ kua. 52 Ọ ti ighie tiemhile ekẹ,[j] ama ọ yasẹ ẹgbọ ni e ti egbewẹ tiemhie nga idane. 53 Ọ ri eminete na ẹgbọ ni okiamhi ọ́ọ́ gbe le. Ama eni e pfue, ọ ku wẹ ẹpfue abọ-a. 54 Ọ she ri ishiobọ ni ọ shi na itawa tsẹ. Ọ bhale ya kpaghiẹ ẹgbọ iZirẹni eni ẹẹ ga li obọ. 55 Abi ọ li shi ishobọ na agbọagbọ na Aburaamu ali imimi ọli,[k] ni ọ gbo li nu ititawa ngme ọli agbọagbọ.”[l]56 IMeli ọ nu Enizabẹti la iki esẹ neni ọ je apfẹ.
Abi a li bia iJọni Ọni ọọ batazi ẹgbọ 57 Ẹghẹghẹ o ramhi ni Enizabẹti ọ rọ ya bia, ọ ya bia ọmọ ọmọse. 58 Idogbapfẹ ali ẹgbọ eyọli e suọ abi Ẹshinẹgba ọọ somhi elemhi ọli. E nu ọli ghẹlẹ. 59 Ogbẹlẹ-elele o ramhi ni a rọ ya shẹlẹ ọni ọmọ a, ee nono ni e lu ọli iZakaraya ni o khi eva oyi ita li.[m] 60 Inyọli ọọ wẹ, “Iiye! Eva oyọli khi iJọni.”61 Eni ẹgbọ ẹ ọli, “Ọgbọkhọghuo ọa la unuẹkpẹ oyẹ ni ọ kpẹ le eva onana ghue.”
62 Ighọ e ri abọ nu ita ọni ọmọ ngme rọ mhila li abi a ya ke lu ọni ọmọ. 63 Ọọ wẹ, e rue emini a kẹkẹ emhi ẹ shi ali ugba na luẹ. Ọ kẹkẹ khi, “Eva oyọli khi iJọni.” O ri abọ sha wẹ nya. 64 Utoghuokpe, unu oyọli o khueghie-a, ọọ ngme, ọọ kuẹghiẹ Ẹshinẹgba. 65 Ulishi oo mu idogbapfẹ eghọ nya. Oni ungmemhi ẹgbọ nya e ke ngme asha kpa ekẹ iJudia. 66 O ri abọ sha ọgbọkpa ni ọ suọ oni ungmemhi. Ee mhila, “Ọmọ nabi sẹ ọna ọ ya khi?” Irari khi obọ oyi Ẹshinẹgba o nu ọli la.
Uwolo ikuẹghiẹ ni iZakaraya ọ to 67 Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ ọ tiemhile shi iZakaraya ita ọni ọmọ ọ. Ọọ ngme ungmemhi aguele, ọọ liẹ, 68 “Ikuẹghiẹ o khi na Ẹshinẹgba Ọnọmhuẹ ọyi iZirẹni, itobọ khi ọ she bhale ya pfa ẹgbọ iZirẹni eyọli shi ekẹ. 69 Ọ rọte unuẹkpẹ oyi iDefidi, ọmọ ọyọli, mu adenọmọ Ọmiepfuese vule na anye. 70 Abi ọ li rọte unu emekẹguele ni e pfuasẹ eyọli ena ẹlẹlẹ shobọ, 71 khi lọli ya tsumhi awa obọ oyi ebe awa ali eni ẹ biselemhi awa. 72 Ali khi lọli ya somhelemhi itita awa, ni sato ishobọ oyọli ni ọ shi na wẹ, 73 ikhi isheli ni ọ romhi shi emini ọ gueyẹ ita awa Aburaamu, 74 khi lọli ya rue awa obọ oyi ebe awa le, ini awa khi ri ulishi ga luẹ 75 elemhi ipfuasẹ ali ingeli enete, agbọagbọ kpa. 76 Yẹyẹ omimhẹ, a ya luẹ ọmekẹguele ọyi Ẹshinẹgba nọ Yagha nẹ Nya;[n] irari khi u ya ralo ya bẹ odẹ-a khẹ Ọnọmhuẹ. 77 Ni u rọ gueyẹ ẹgbọ eyọli khi rọte igbe-olamhẹ-kua na wẹ, e te ya mhọli imiepfuese. 78 Irari khi Ẹshinẹgba ọyawa ọọ mhọli ilẹlemhi, ọ ya zẹ ni ovọ imiepfuese oyọli o te idane ngale shi awa ọ. 79 Ali ni o rọte idane gẹ nga eni e la alo ebili egbe ali eni e la okhẹna eghuli.[o] Ni ọ ri awa te odẹ opfọmhẹ.”80 Ighọ ọni ọmọ ọ lii fu, ọ lẹsẹ ingme. Ọ la ifui ọdagbe ifufu ramhi ẹghẹghẹ ni ọ rọ lasele tse abọ ungmemhi oyi Ẹshinẹgba yẹ ẹgbọ iZirẹni.
iLuku 2 ->
- a Li zẹ 1 Okhẹ 24.10
- b Li zẹ iNọba 6.3
- c Li zẹ iMala 4.5
- d Li zẹ iDan 8.16; 9.21; iMat 18.10
- e Li zẹ iMat 1.18
- f Li zẹ iMat 1.21
- g Li zẹ 2 iSam 7.12,13,16; Aza 9.7
- h Li zẹ Igbae 18.14
- i Li zẹ 1 iSam 1.11
- j Li zẹ iJobu 5.11; 12.19
- k Li zẹ Igbae 17.7
- l Li zẹ 1 iSam 2.1-10
- m Li zẹ iLẹv 12.3
- n Li zẹ iMala 3.1
- o Li zẹ Aza 9.2
8 Ẹlẹghuo, khi ugamhi o tẹ iku ẹgbọ ekpodalo-ugamhi eyi Ẹshinẹgba ni iZakaraya ọ la, 9 obọ o mu iZakaraya khi lọli ọ ya lo Owa oyi Ẹshinẹgba ya tosẹ ituale afu ẹẹra ukhomhi atẹtẹ. Ighọ eni igbhogbho ekpodalo-ugamhi eyi Ẹshinẹgba e kie kpẹ ẹ li. 10 Abi ẹghẹghẹ ni a rọ ọ tosẹ eni ituale o rọ ramhi, eni ẹgbọ ni e bhale shi oni ugamhi, e legba atukpapfẹ, e sọ iromhi.
11 Ighọ agẹni ọyi Ẹshinẹgba ọ bhale ya migha ukiẹkiẹ obọ ita oni adido ni a la tosẹ ituale. 12 Abi iZakaraya ọ rọ mẹ ọni agẹni, ọ yila, ulishi oo mu ọli. 13 Ama ọni agẹni ọọ li, “Khi zẹ ni ulishi o muẹ, Ẹshinẹgba ọ she suọ iromhi ni u sọ. Ughuẹ Enizabẹti, o ya bia ọmọ nẹ. IJọni khi eva ni u ya lu ọli. 14 Ọni ọmọ, ọ ya ri oghẹlẹ ali iregbemu ghi ẹ. Ebubu ẹgbọ e ya ghẹlẹ shi ubiamhi oyọli. 15 Irari khi ọ ya fu shi odalo oyi Ẹshinẹgba. Ọ́ khi tigbe da onyọ ni o toto ghue. Rọte ẹlẹ ni a te ya bia li, ọ te ya mhuẹ Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ. 16 Ẹgbọ iZirẹni ebubu ọ ya mu pfi bhale deba Ẹshinẹgba Ọnọmhuẹ ọyẹwẹ.[b] 17 Ọnọmhuẹ ọ ya ghie ọli ralo, ọ mhuẹ ekpabọ ali ayẹmhẹ enabi eyi Elaja. Ọ ya mu udu oyi eni e khi ita pfi ni e ke nono ingme oyi imi wẹ. Ẹgbọ eni ẹa kpẹ ẹ suọ esọ na Ẹshinẹgba, ẹẹ suọ esọ na Ẹshinẹgba abi egbegbi ẹgbọ ẹẹ li. Ọ̀ gbo mu ẹgbọ egbe shi ekẹ khẹ Ẹshinẹgba.”[c]
18 IZakaraya ọ rọ mhila ọni agẹni, “Sẹẹ o li ya khuese mhẹ khi igẹsikia u ngme? Irari khi mhẹmhẹ ali ughuẹmhẹ anye she womhẹ.”
19 Ọni agẹni ọọ li, eva oyẹmhẹ khi iGebulẹni. Mhẹmhẹ mhia migha odalo oyi Ẹshinẹgba. Lọli ọ ghie mhẹ mhi ka nu ẹ ngme, mhi gue oni usomhi onete ona yẹ.[d] 20 Ama ungmenu u kẹ ya melea ramhi ẹghẹghẹ ni oni ungmemhi ona o rọ bhale ya tsẹ, itobọ khi u waa mie emini mhi gueyẹ suọ ni ó bhale ya tsẹ shi ẹghẹghẹ oyọli.
21 Ẹghẹghẹ ni a ngme ena, ẹgbọ e kie migha olase khẹ iZakaraya. Abọ e sha wẹ, irari khi ọ she ke tẹsẹ oni elemhi Owa oyi Ẹshinẹgba dọsẹ. 22 Abi ọ ke rọ lasele ọa ke ngme unu. Eni ẹgbọ e te ododẹ lẹsẹ khi imekẹ ọ mẹ oni elemhi Owa oyi Ẹshinẹgba irari khi obọ ọ ke rọ nu wẹ ngme.
23 Abi ogbẹlẹ ni iZakaraya ọ rọ ya ga oni ugamhi e rọ gba, ọ je apfẹ. 24 Ighọ, ughuọli Enizabẹti ọọ mẹ. Ọ la ufui owa iki ishe, ọa ke lasele ni ẹgbọ e mẹ. 25 Ọni ọkpotso ọọ, “Ẹshinẹgba ọ she riẹlẹ onana na mhẹ. Ọ mhuẹ isomhelemhi na mhẹ, Ọ rue mhẹ omama egbe le ukpẹloe oyi ẹgbọ.”
29 Oni otsẹ ona o ri abọ sha iMeli irari khi ọa lẹsẹ emini otsẹ onana o ngme. Egbe ẹa ke sheshe ọli. 30 Ama ọni agẹni ọọ li, “Khi ke zẹ ni ulishi o muẹ, irari khi Ẹshinẹgba ọ she mhọli isomhelemhi nẹ.” 31 U ya ke mẹ, u bia ọmọ ọmọse, iJesu wa lu eva oyọli.[f] 32 Ọgbọ ọniẹmhi ọ ya khi, Omi Ẹshinẹgba nọ Yagha nẹ Nya a ya ke lu ọli. Ẹshinẹgba ọ ya rue ukpẹkhomhi eghiele oyi itali iDefidi na li. 33 Ọ ya mhuẹ omhẹsẹ shi ọmhuẹ-apfẹ oyi iGiekọpu agbọagbọ. Eghiele oyọli ọa ya mhuẹ ukpẹsẹ.[g]
34 IMeli ọ mhila ọni agẹni, ọọ, “Sẹ ingme ni u ngme ena e li bhale ya tsẹ? Irari khi mhi aa lẹsẹ ọmọse ghue.” 35 Ọni agẹni ọọ li, “Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ ọ ya bhale debẹ, ẹghẹghẹ aghọ ekpabọ eyi Ẹshinẹgba nọ Yagha nẹ Nya e ya tsua rughuẹ, ọmọ ni u ya bia, ọni ọ pfuasẹ Omi Ẹshinẹgba a ya ke lu ọli. 36 Enizabẹti inyọghuoẹ ni a kpẹ ẹ lu aga, ọ she liẹ mẹ umẹmhi, iki esesa o la memena, abi ọ tseku khia khi ọ she womhẹ eghọ, ọ ya bia ọmọ. 37 Irari khi aa mẹ emini Ẹshinẹgba ọa dobẹ ẹ riẹlẹ.”[h]
38 IMeli ọọ li, “Ẹshinẹgba ọ mhuẹ mhẹ. O ka a tsẹ na mhẹ abi u li ngme ọli.” Ighọ ọni agẹni ọ li vu.
56 IMeli ọ nu Enizabẹti la iki esẹ neni ọ je apfẹ.
61 Eni ẹgbọ ẹ ọli, “Ọgbọkhọghuo ọa la unuẹkpẹ oyẹ ni ọ kpẹ le eva onana ghue.”
62 Ighọ e ri abọ nu ita ọni ọmọ ngme rọ mhila li abi a ya ke lu ọni ọmọ. 63 Ọọ wẹ, e rue emini a kẹkẹ emhi ẹ shi ali ugba na luẹ. Ọ kẹkẹ khi, “Eva oyọli khi iJọni.” O ri abọ sha wẹ nya. 64 Utoghuokpe, unu oyọli o khueghie-a, ọọ ngme, ọọ kuẹghiẹ Ẹshinẹgba. 65 Ulishi oo mu idogbapfẹ eghọ nya. Oni ungmemhi ẹgbọ nya e ke ngme asha kpa ekẹ iJudia. 66 O ri abọ sha ọgbọkpa ni ọ suọ oni ungmemhi. Ee mhila, “Ọmọ nabi sẹ ọna ọ ya khi?” Irari khi obọ oyi Ẹshinẹgba o nu ọli la.
80 Ighọ ọni ọmọ ọ lii fu, ọ lẹsẹ ingme. Ọ la ifui ọdagbe ifufu ramhi ẹghẹghẹ ni ọ rọ lasele tse abọ ungmemhi oyi Ẹshinẹgba yẹ ẹgbọ iZirẹni.
iLuku 2 ->- a Li zẹ 1 Okhẹ 24.10
- b Li zẹ iNọba 6.3
- c Li zẹ iMala 4.5
- d Li zẹ iDan 8.16; 9.21; iMat 18.10
- e Li zẹ iMat 1.18
- f Li zẹ iMat 1.21
- g Li zẹ 2 iSam 7.12,13,16; Aza 9.7
- h Li zẹ Igbae 18.14
- i Li zẹ 1 iSam 1.11
- j Li zẹ iJobu 5.11; 12.19
- k Li zẹ Igbae 17.7
- l Li zẹ 1 iSam 2.1-10
- m Li zẹ iLẹv 12.3
- n Li zẹ iMala 3.1
- o Li zẹ Aza 9.2