Matiu 5

Yesu Iwetewete Bingi Dook Mata
Pang Di Tooltool Kawal Madini

(Luka 6:20-23)

1 Yesu ikamata di tooltool alunu tina timan pang ye nga, le nga ilo ye kawal atu madini a lo iwur, inbe di galiunu timan pang ye. 2 Motong la imadit a bet ipatomonai di, ngan le iwete nen,

3 “Di tooltool yo lodi galanga ben di ngan ballingadi tiap ye so ke Maro nga, ngan lodi ponana,

yesoo Maro ole iyei urata dook mata pang di a matan kala di.

4 Inbe di tooltool yo lodi madoko nga, ngan lodi ponana,

yesoo Maro ole iyei urata dook mata pang di a ipamede di.

5 Inbe di tooltool yo pallongadi nga, ngan lodi ponana,

yesoo Maro ole iyei urata dook mata pang di a ikaua tana mai i le imot pang di.

6 Inbe di tooltool yo pitolo di le morak di ye dada dook mata noonoonoo ke Maro nga, ngan lodi ponana,

yesoo Maro ole iyei urata dook mata pang di a ipapon di ye.

7 Inbe di tooltool yo lodi mulumulu ye di tooltool kapala a tiyei dada dook mata pang di nga, ngan lodi ponana,

yesoo Maro ole iyei urata dook mata pang di a lon mulumulu ye di lapau.

8 Inbe di tooltool yo lodi iken galangana nga, ngan lodi ponana,

yesoo Maro ole iyei urata dook mata pang di le tikamata matana.

9 Inbe di tooltool ke karatanga di tooltool kapala lodi a bet tinepe ye lo silene nga, ngan lodi ponana,

yesoo Maro ole iyei urata dook mata pang di, inbe ole tikiu di bet di ngan ye di natunu.

10 Inbe di tooltool yo di tooltool kapala tikap malmal pang di a tigarung di ye yo titoo dada dook mata noonoonoo ke Maro nga, ngan lodi ponana,

yesoo Maro ole iyei urata dook mata pang di a matan kala di.

11 “Inbe ang di tooltool yo di tooltool kapala lodi dook tiap pang a tingelerai ang inbe tigarungang a tisopo koodi pang ye betanga doko ye yo katoo au nga, ngan lomu ponana, yesoo Maro ole iyei dada dook mata pang. 12 Bong bet tiyei urata nen pang nga, ngan lomu ponana a kayoro, yesoo balingi ke urata kootoonoo kiang la inamang a iken ye malala ke Maro ngo. Ngan dada dook tiap kidi yo nen nga, ngan la mugu ngan tiyei pang di Maro koonoo nga.

Tiek Inbe Sul

(Maka 9:50; Luka 14:34-35)

13 “Ang ngan kayei ben tiek pang di tooltool ke tana mai i le imot. Bong kumata bet tiek tani in gurana ki imot nga, ngan ole kayeie tiek tani in balai bet iyei tiek mulu nga? Tiek yo nen i, in dook tiap oo, le ke bet tayeie so sa mulu ye tiap. Le bet nen ngan takatte du tana pono a bet nen ngan di tooltool tiyirtoo ye kedi.

14 “Inbe ang ngan kayei ben sul pang di tooltool ke tana mai i le imot. Le matamu too dook ngan, kumata le malala mai sa bet iken kawal kutono nga, ngan o ke bet itarkoo tiap. 15 Inbe di tooltool ke bet tilanga sul ngan tipatudu ye bor tiap. Bong ole tipawoti lo ete a ikan le ilangaraia rumu lono, a bet nen ngan di tooltool tikamata ni ye. 16 Le gaongo leu, ang nga kanepe ben sul yo ilangaraia ni i, a bet nen ngan di tooltool ole tikamata dada dook mata kiang yo kayei nga, inbe tiyitmaka Tamamu yo inepe ye malala ki ete ni, in ene.

Betanga Ke Wer Ke Maro

17 “Ken lomu tarau bet au asi nga bet si agarung wer ke Maro too betanga yo kidi Maro koonoo, ngan be. Au i asi nga bet si agarung tiap, bong asi bet si ayei betanga tina ngan a kanono pombe le imot. 18 Awete pang moolmool nen, betanga yo iken ye wer ke Maro ngan o ke bet kasin pa bet ilene, ngan tiap. Ole iken nen le imot le ipa ye wodenge ki yo maimai tiap nga, le ilo ye lal yo bet lang le tana imot ye i. Le betanga tina le imot yo iken ye wer ke Maro nga, ngan ole kanono pombe le imot. 19 Ngan nen le kumata bet tooltool sa iwala murini pang betanga mai tiap atu yo iken ye wer ke Maro nga, too ipatomonai di tooltool kapala bet tiyei dada gaongo nen i, in ole ene mai tiap ye di tooltool yo Maro bet matan kala di nga. Bong sei tool yo itoo wer le betanga tina ke Mose nga le imot, inbe ipatomonai di tooltool ye a bet titoo i, in ole ene mai ye di tooltool yo Maro bet matan kala di nga. 20 Awete pobe pang nen, kumata le dada kiang yo kayei nga bet itoo dada dook mata noonoonoo ke Maro le illos dada kidi Paresi le di pannoongoo ke wer ke Maro, ngan tiap nga, ngan o ke bet lo kagaua ye di tooltool yo Maro bet matan kala di, ngan tiap yege.

Yesu Iwete Ye Dada Ke Raumatenge Di Tooltool

21 “Ang nga kalongo betanga yo mugu ngan tiweta pang di sasa kiidi, in oo. Ngan betanga tani in nen, ‘Ken karaumata di tooltool be.[a] Kumata le tool sa bet iraumata tool atu nga, ngan ole tikauu lo tipatokode ye ni ke karatanga betanga a ikap masngana ye dada ki tani yo iyeii i.’ 22 Bong nga bet awete pang nen, kumata le tool sa bet katen malmal pang ene atu nga, ngan ole tikauu lo tipatokode ye ni ke karatanga betanga a ikap masngana ye dada ki tani. E le kumata tool sa bet iwete pang ene bet ye in tool dook tiap nga, ngan ole tikauu lo ye di tooltool kuto maimai ke karatanga betanga. Bong kumata le tool sa bet iwete pang ene bet ye in tool kapakapa nga, ngan ken ikauwai ye dook, ole nen ngan Maro ikatte du inepe ye malala ke masngana yo ei ikan ye le taukan motingi i.

23 “Ngan la kumata bet kop so ke paroranga pang ni ke paroranga so, inbe lom tutu urata dook tiap yo mugu ngan kuyei pang em a katen malmal pong nga, 24 ngan kutar so kiong tina sila dama ke ni ke paroranga so in. Inbe kulkulunu ngan ole kumulu le la kuye em tani in kakarata betanga le dook ngan, lo ngan bet kumulu man kuyei paroranga ye so tina ngan pang Maro.

25 “Inbe kumata le tool atu lono bet ikau ong pang ye ni ke karatanga betanga le angru kapa dada go nga, ngan palbe be angru kakarata betanga tani in dada le imot. Kumata bet tiap nga, ngan ole em tani in ikau ong lo ye di tooltool maimai ke karatanga betanga a titarong kula ye di gaunu bedi, a bet nen ngan di gaunu titarong lo ye rumu dook tiap kidi talnga dikidiki lono. 26 Awete pong moolmool nen, taukam dada yo bet kupas a kusi tana ye i. Bong ole kunepe so rumu dook tiap kidi talnga dikidiki tani in lono, le lo kuyimi porai pat pi yo titar pong bet kuyimi rumu tani in ye nga, ngan le imot, ngan la bet kusi tana nga.

Yesu Iwete Ye Dada Ke Bauk

27 “Ang nga kalongo betanga yo mugu ngan tiweta, in oo. Ngan betanga tani in nen, ‘Ken kayei bauk be.’[b] 28 Bong nga bet awete pang nen, kumata le tool atu bet ikamata garup atu ngan matana gorengana ye le lon kaua urata ye bet yeru tipa nga, ngan tool in ben iyeie dada dook tiap ke bauk ye garup tani in ye yo lon kaua urata ye nen nga.

29 “Le kumata bet matam oonoo in iyolong le bet kopsap ye sennene nga, ngan kupaii a kotte. Ngan dook mata bet kugege tinim kapala a ikino, ngan la bet tinim le imot in o ke bet tikatte du ye malala ke masngana tiap nga. 30 Inbe kumata bet bem oonoo iyolong le kopsap ye sennene nga, ngan kusaputu a kotte. Ngan dook mata bet kugege tinim kapala a ikino, ngan la bet tinim le imot in o ke bet tikatte du ye malala ke masngana tiap nga.

Yesu Iwete Ye Dada Ke Parsukraingi

(Matiu 19:9; Maka 10:11-12; Luka 16:18)

31 “Ang nga kalongo betanga yo mugu ngan tiweta, in oo. Ngan betanga tani in nen, ‘Kumata le tool atu lono bet isukraia rimana nga, ngan ole ikaua rau yo tiwodo betanga ke parsukraingi ilo ye i, in pang rimana.’[c] 32 Bong nga bet awete pang nen, kumata bet tamoto atu rimana iyei bauk tiap, inbe isukraii sorok nga, ngan tamoto in ikapsap, yesoo iyeie garup in le ikapsap ye dada ke kerenge. Le kumata bet garup tani in iyooloo tamoto san nga, ngan garup in iyei dada dook tiap ke bauk. Inbe tamoto paunu yo iyooloo garup tani yo nintooroo isukraii in nga, ngan ye in iyei dada dook tiap ke bauk lapau.

Ken Kawete Moolmool Le Ete Be

33 “Ang nga kalongo betanga yo mugu ngan tiweta pang di sasa kiidi, in oo. Ngan betanga tani in nen, ‘Bet kapamede betanga ye so atu bet kayeii nga, ngan ken kagarungu be. Bong kayeie so tani yo kapamede betanga pang Tool Mai ye bet ole kayeii i.’[d] 34 Bong nga bet awete pang nen, bet kapamede betanga kiang nga, ngan ken kawete moolmool le ete be. Inbe ken kapootoo malala ke Maro ene a bet kapamede betanga kiang ye be, yesoo malala ke Maro in kakawa ki ke burungu. 35 Inbe ken kapootoo tana ene a bet kapamede betanga kiang ye be, yesoo tana i la Maro itar kene lo pono i. Inbe ken kapootoo Yerusalem ene a bet kapamede betanga kiang ye be, yesoo Yerusalem in malala mai ke Tool Mai yo iyei tool kuto mai pang tana mai le imot i. 36 Inbe ken kapootoo kutomu a bet kapamede betanga kiang ye be, yesoo ang tapmu nga taukamu gurana yo bet kayeie kutomu raunu atu le ikoko too imukku ye i. 37 Ngan nanga, bet nen ngan kapas le kayei ne, ‘E’ ngan ‘E’ le iken leu, too bet kayei ne, ‘Tiap’ ngan ‘Tiap’ le iken leu. Bong bet kawete betanga san mulu le ipa ye betanga yo bet kawete nga, ngan betanga yo ngan ipa ye tool dook tiap Satan.

Betanga Ke Kaungu Kootoodoo

(Luka 6:29-30)

38 “Ang nga kalongo betanga yo mugu ngan tiweta, in oo. Ngan betanga tani in nen, ‘Kumata bet tool atu igarungu ene matana nga, ngan ole kakaua tool tani in kootoonoo a kagarungu ene tani in matana lapau. Inbe kumata bet tool atu iraukata ene dongana nga, ngan kakaua tool tani in kootoonoo a karaukata ene tani in dongana lapau.’[e] 39 Bong nga bet awete pang nen, ken karau kiang a kayei dada gaongo leu pang di tooltool yo tiyei dada dook tiap pang, ngan be. Kumata bet tool atu ipodo pangam oonoo nga, ngan kuportak le kupasanga pangam ngas pang ye. 40 Inbe kumata bet tool atu ikau ong pang ye ni ke karatanga betanga a iwete pong bet kouo sousoungu kiong yo mannipunu in panga nga, ngan bet nen ngan kouo sousoungu kiong yo matolene in panga lapau. 41 Inbe kumata bet tool atu iwete le koon mede ye betanga pong bet kusolo burum ki a bet kupa ye manga mooloo atu nga, ngan kumalum panga a angru kapa ye manga mooloo san mulu le lo iyei ben manga mooloo ru.[f] 42 Inbe kumata bet tool sa itorong ye so kiong nga, ngan kouo so yo itorong ye i, in panga. E kumata le tool sa lono bet ikaua so kiong sa bet iyei urata ki ye lo ngan bet ipamule pang yong nga, ngan kurutaii be.

Lomu Pang Di Koi Kiang Mai San

(Luka 6:27-28, 32-36)

43 “Ang nga kalongo betanga yo mugu ngan tiweta, in oo. Ngan betanga tani in nen, ‘Lomu pang di diemu mai san,[g] inbe lomu dook tiap pang di koi kiang.’ 44 Bong nga bet awete pang nen, lomu pang di koi kiang mai san, inbe kapatarau pang Maro ye di tooltool yo tikamatang ngan katoo au a le tigarungang nga. 45 Kumata bet kayei dada nen nga, ngan ole tikamatang ben ang ngan Maro di natunu. Ngan ye in iyeie ke ki le isini ye di tooltool yo dook mata nga, inbe ye di tooltool yo dook tiap nga lapau. Inbe iyeie ki a imol pang di tooltool yo titoo dada dook mata noonoonoo ke Maro nga, inbe pang di tooltool yo titoo dada dook mata noonoonoo ki tiap, ngan lapau. 46 Inbe kumata le bet lomu mai san pang di tooltool yo lodi mai san pang, ngan leu nga, ngan ole kakaua soo balingi ye urata kootoonoo kiang? Gelei, di tooltool ke sodaningi pat o tiyei dada nen tiap, too? 47 Inbe kumata le bet kawete lo ponana kiang dook mata pang di sogamu leu nga, ngan soo dada kayeii le kallos di tooltool kapala ye i? Di tooltool yo lodi galanga ye Maro tiap ngan tiyei dada nen lapau. 48 Ngan nanga, ole katoo dada dook mata noonoonoo le imot, dawa ben Tamamu yo inepe ye malala ki ete ni, in itoo dada dook mata noonoonoo le imot nga.”

<- Matiu 4 Matiu 6 ->