I Mahalap Sumat Nagsurat-na Si

Lukas
Pagbulig Pagsabot Sito Libro
Si Lukas addangan duktor nga kahuwang-huwang-na kas Pablo pagpasamwak (Col 4:14; Flm 24) pero ma'in iya Hebro. Aniya' magpaminugad nga taga Antioquia, Siria iya ngan aniya' may liwat magpaminugad nga taga Filipos iya, pero akatu'anan kita nga addangan iya si mga tangkod huwang-na si Pablo nga ga'i gayod agpasibaya' si iya si pakaprisu-na (2Tim 4:11).
Agsurat-nay to Ebanghelyo ngan 59-63 AD (mga 30 anyos kahuman abanhaw si Jesus). I maka'anna' ato ag'inala'-na si Lukas tikang si kalugaringun-na pagpanginsayod si mga magpakatu'anan tikang pa gayod si panikangan pati' si mga magparapamasamwak. Klarado liwat nga aniya' nag'inala'-na tikang si dati nagsurat-na si Markos.
Agsurat-nay to para si Teofilo, addangan si mga punu'-na si mga taga Roma o ma'in ngani' addangan nga malanga i katungdanan-na ngan mayaman (1:1), pero i katuyu'an-na sito Ebanghelyo ma'in hamok para si iya kundi' paray to liwat pagpabaskog si dimu'an magpanutu'o ngan da'inan may pagsaruman si mga pagpakara'at-na si mga ga'i magtutu'o. Aruyag si Lukas pagpamatu'od nga i magpanutu'o nga ma'in Hebro ungod gayod nga aniya' katungud-na paghuwang si nagpanhadi'an-na si Diyos ngan yaynan katungod sigon si nagturu'-na si Kristo. Aruyag iya nga i pagpasamwak si mahalap sumat agsara si bug'os kalibutan.
Ato sito Ebanghelyo agpasabot si Lukas nga si Jesus i Tinu'inan Mannanalwas nga nagsa'ad-na si Diyos nga tisalbar si mga Hebro ngan da'inan may si dimu'an a'a magtutu'o si iya. Malabbat isturya nga ato hamok kina'anda'an: 1. I pagdayaw-na si mga anghel ngan ka'allum-na si Jesus pati' i pagbisita-na si mga manliliwat karniro (2:13-16) 2. I pabilin-na si Jesus ari si templo ngan dusi pa hamok i idad-na (2:41-52) 3. I maluluy'on Samaritano (10:25-37) 4. I palalag dadi' (15:11-32) 5. I mayaman lalla pati' si Lazaro (16:19-31).
I la'in pa mga sa'adalan-ta ato nga agparaburubwilta-na si Lukas pag'isturya, iya i pagpangadyi', i pagdalum-na si Espirito Santo, i ungod pagkalipay, i pagpanginanu-na si mga danda si Jesus ngan pagparapasamwak-na, i pagpasaylu-na si Diyos si mga sala' pati' i pag'andam si magpanutu'o para si pagbwilta-na gihapon si Ginu'o Jesus.
I Pagtunga'-tunga' Sito Libro
1. I Pagpasayod kon Pinapa'i to Asurat (1:1-4)
2. I Pag'andam si Ka'allum-na si Jesus (1:5–2:52)
3. I Pag'andam si Jesus si Trabahu-na Pagpasamwak (3:1–4:13)
4. I Pagpasamwak-na si Jesus ari si Galilea (4:14–9:9)
5. Patala Dahulo si Jesus si Galilea (9:10-50)
6. I Pagpasamwak-na si Jesus ari si Judea (9:51–13:21)
7. I Pagpasamwak-na si Jesus ari si Perga (13:22–19:27)
8. I Pagsallud-na si Jesus si Jerusalem pati' i Pag'ampu'-na ari si Bukid-na si Ka'ulibuhan (19:28–22:46)
9. I Pagdakop, Pagbista pati' Pagpapako' si Jesus (22:47–23:56)
10. I Pagkabanhaw pati' i Pagpakulaw-na si Jesus si mga taga Emmaus (24:1-53)

Pagtikang

Buhat 1:1

1 Talahuron Teofilo,

Akatu'anan kaw nga malabbat i magpanalinguha pagtipon ngan pagsurat si mga magpaka'agi na hinabo' mahi'unong si Jesu-Kristo, nga atuman si uras nga allom pa kami' magpanutu'o sito.* 2 Asurat to nga gana' gayod pagkala'inan-na si mga sakatu'anan-ta tikang si mga magpakasayod gayod si panikangan ngan mga iya mismo i magparapasamwak sito mga allingon. 3 Sanglit talahuron Teofilo, tungod kay agmato gayod ako si pagparapanginsayod sito dimu'an tikang si panikangan, akahuna'-huna' ako nga angay kon akasurat ako adda nga hinamis ngan agsurunud-sunod na para atuman i katuyu'an-mo. 4 Agsurat-koy to basi' akatu'anan kaw nga akatapuran i mga nagparaturo' si ka'aw.

Nagpakatu'an i Kina'allum-na

si Juan Paragbunyag

5 Siray mga panahon ngan si Herodes i hadi' si Judea, aniya' paraghalad nag'arunan Sacarias nga sakop si grupu-na si mga paraghalad Abias. I alla-na nag'arunan Elisabet tikang liwat si mga paraghalad grupu-na si Aaron. 6 Si pangulawan-na si Diyos matadong gayod mga iya duwangan ngan gana' barasulon si mga iya si dimu'an sugu'-na pati' mga tugun-na si Paragdalom. 7 Pero ga'i mga iya agpandadi' hasta nga agkamaraktong tungod si Elisabet.

8-9 Siray mga allaw, pala'in-la'in grupo si mga paraghalad i maghimo si mga buruhaton ari si templo si adda duminggo. Kabatasanan si kada grupo i pagpili' pina'agi si ripa kon say i pasallod si templu-na si Paragdalom pagtubod si insinso. Adda allaw, ngan turnu-na na si grupu-na si kas Sacarias, ngan huwang iya sito mga buruhaton atubang si Diyos, iya i mapili' pagsallod si templo. 10 Ngan anakka na i uras pagtubod si insinso, sigi may parangadyi'ay i dimu'an mga para'ampo' ari si gawas.

11 Mangno aniya' paluwa' linihug-na anghel si Paragdalom si kawanan banda si uru'altar pannunuburan. 12 Pakakulaw-na si Sacarias, nginarat iya ngan tinakka katalaw. 13 “Dakaw atalaw, Sacarias,” lingun-na si anghel. “Sapakalihan-na si Diyos i nagpara'ampu'-mo. Agdadi' lalla i alla-mo, ngan kinahanglan Juan i pina'arun-bi. 14 Mahaya gayod i kalipay-bi si iya ngan anlaksi may i malabbat a'a si paka'allum-na, 15 tungod kay labaw iya si pangulawan-na si Paragdalom. Ga'i iya ag'inom bino o bisan ay makalalanguha irimnon, ngan i Espirito Santo i magdalom si iya tikang pa gayod si pagburud-na si iya si nanay-na.†I adda pa kahulugan-na si Grikuhanon linggwahi: tikang si paka'allum-na. 16 Malabbat mga a'a-na si Israel i sapabalik-na gihapon si mga pagtu'u-na si Paragdalom, i Diyus-na mga iya. 17 Papadahulu'on iya si Paragdalom nga huwang i kina'iya pati' gahom nga pariho si tawa'-na si Elias pagpabalik si gugma'-na si mga tatay pada'iray si mga dadi'. Papadahulu'on iya basi' sapabwilta-na i dati mga dunung-na si mga magparapakangbungul-bungol pariho si tawa'-na si mga matadong a'a. Iyay nan i nagpapadahulu'an si iya basi' andam i mga a'a si pagtakka-na si Paragdalom.”

18 Amatilaw si Sacarias si anghel, “Pinapa'i pakasiguru-ko nga a'ungod nan? Maktong na ako ngan da'inan may liwat i alla-ko.”

19 “Ako si Gabriel nga tinapuran-na si Diyos. Aglihug-na ako pagtuli si ka'aw sito mahalap sumat. 20 Pero, tungod kay ga'i kaw anutu'o si mga allingun-ko, angula kaw tikang ina'anto ngan ga'i kaw akapahalling tubtob si allaw nga atuman to, nga sigurado anakka si tama' uras.” 21 Siray uras, agpara'antahak-na na si mga a'a si Sacarias ngan ag'usa gayod mga iya kon ay kay maliyat iya ari si sallud-na si templo. 22 Si pagawas-na, ga'i na iya akabagawan. Akahuna'-huna' dagos mga iya nga aniya' maka'urusa kurulawan sakulawan-na ari si templo, kay sigi na hamok iya pasabot ngan ga'i na akayawit.

23 Pakakumpli-na na si turnu-na ari si templo, agbalik iya. 24 Ga'i agliyat, agburod i alla-na ngan ga'i agguwa'-guwa' si ruma' tubtob si kalima bulan. 25 “I Paragdalom sito i magbuwan si ako. Yayto na i mga allaw nga agpakulaw-na na i pagpalangga'-na si ako ngan ag'ala'-na na i kamamalu'an-ko si mga a'a tungod si ga'i pagdadi'-ko,” lingun-na si Elisabet.

Nagpakatu'an i Kina'allum-na

si Jesus

26 Ngan panakka-na si annom bulan si pagburudan-na si Elisabet, aglihug-na gihapon si Diyos i anghel nag'arunan Gabriel pan Nasaret, adda baryo si prubinsya Galilea. 27 Nagpapada'iray iya ari si adda dangkanda nga ga'i pa akalabutan nag'arunan Maria nga papakasalon si addangan nag'arunan Jose, nga tikang si mga ka'uru'ampuhan-na si Hadi' David. 28 Pada'iray dayon i anghel ngan aminugad, “Kumusta kaw! Ka'aw i pinalangga' si dimu'an. Matapit si ka'aw i Paragdalom.”

29 Aburong ngan ag'usa gayod si Maria sito mga allingon ngan parapinsar-na kon ay i karuyag sidngun-na sito pangumusta. 30 “Dakaw atalaw, Maria,” lingun-na si anghel, “kay ka'aw i makakarawat si pagpalangga'-na si Diyos. 31 Agburod kaw ngan lalla i dadi'-mo. Kinahanglan Jesus i pina'arun-mo. 32 Labaw gayod iya ngan ararunan, Dadi'-na si Gilalabawi Diyos. Purumwanun-na si Paragdalom Diyos si iya i trunu-na si kapapu'an-na Hadi' David. 33 Iya i magdalom si ka'uru'ampuhan-na si Jacob ngan gana' katapusan-na si ginhadi'an-na.”

34 “Pinapa'i may nga atuman nan nga ga'i pa may ako akalabutan si bisan say lallaha?” lingun-na si Maria.

35 Anaruman may i anghel, “Pahuwang si ka'aw i Espirito Santo ngan akalandungan kaw si gahum-na si Gilalabawi Diyos. Sanglit i sagrado dadi' nga ma'allom, iya i ararunan Dadi'-na si Diyos. 36 Hasta ngani' i paryinti-mo Elisabet, tikaka'alluman na. Bisan kon ga'i kunta' iya pwidi agdadi' hasta nga anakka iya si kamaktungon, i ka'annom bulan na dina i pagburudan-na, 37 kay gana' nga ga'i sahimu-na si Diyos.”

38 Anaruman gihapon si Maria, “Adda hamok ako rilihugun-na si Paragdalom. Atuman kunta' si ako i mga allingun-mo.” Mangno pa'amban dayon si iya i anghel.

Agbisita-na si Maria

si Elisabet

39 Ga'i agliyat, ag'andam dayon si Maria pagpada'iray si bungtu-na kas Sacarias ari si katagudturan parti si Judea. 40 Ngan panakka-na si ruma'-na mga iya, mangumusta dayon iya si Elisabet. 41 Si pakabati'-na si Elisabet si busis-na si Maria, angiwa dagos i dadi' ari si battung-na ngan i Espirito Santo i magdalom si iya. 42 Akapinugad dayon iya makusog, “Pinalangga' kaw gayod labaw si dimu'an mga danda ngan pinalangga' liwat binurud-moy nan! 43 Day ma'in makatutu'o nga ako i sapili'-mo pagbisita, ka'aw nga nana-na si Paragdalum-ko. 44 Ngan pakabati'-ko si paman'u-mo, angiwa dayon i dadi' si battung-ko tungod si kalipay-na. 45 Malipayon kaw tungod si pagtutu'u-mo nga atuman si ka'aw i mga allingun-na si Paragdalum-ta.”

I Kanta Pagdayaw-na si Maria

46 Mangno agrayhak si Maria pagbusngal,

“Agdayaw-ko i Paragdalom

47 ngan bali kalipayan i kasing-kasing-ko tungod si Paragsalbar-ko Diyos,

48 kay manginano si ako nga adda hamok rilihugun-na, ubos si kamutangan.

Tikang ina'anto, pirinugarun-na si dimu'an mga a'a hasta si mga titakka pa panahon, nga ako i pinakamalipayon a'a,

49 tungod si mga urusahon sahimu-na si Makagagahom si ako,

sagrado i arun-na.

50 Anakka i kalu'uy-na si mga magpanahod si iya,

tikang si ina'anto panahon hasta si mga tisunod pa.

51 Agpakulaw-na i gahum-na pina'agi si buhat-na,

pagwarak si mga mahaya dalum-na.

52 Ag'ala'-na i mga puno' tikang si mga pwistu-na,

ngan agpamalabaw-na i mga dara'ug-da'ugon.

53 Agpakuntintu-na si mga kahalapan i mga anggana'

pero agpapinda-na i mga mayaman nga gana' mga binawa-na.

54 Agbuligan-na i mga a'a-na si Israel, nga magpanirbi si iya,

ngan ag'intom si pagkalu'oy

55 si Abraham pati' si mga ka'uru'ampuhan-na hasta si kahastahan,

kay iyay nan i sa'ad-na pada'iray si kapapu'an-ta kam.”‡

56 Tallo bulan dina i pag'istar-na si Maria ari si ruma'-na si kas Elisabet myintras iya agbalik.

I Kina'allum-na

si Juan Paragbunyag

57 Panakka-na si kasiyam bulan si pagburud-na si Elisabet, aka'alluman iya ngan lalla i dadi'-na. 58 Pakabati'-na si mga bugtu'-na hasta si mga katiringpid-na si kalu'oy nagpakulaw-na si Paragdalom si iya, pahuwang may mga iya si kalipayan-na.

59 Pagwalo' allaw-na si dadi', aniya' magpamada'iray pagturi' sito pagpakilala nga Hebro iya. I karuyag-na kunta' mga iya nga inarunan i dadi' Sacarias pina'irog si tatay-na. 60 Pero aminugad si Elisabet, “Ma'in! Kinahanglan Juan i pina'aron si iya.”

61 Anaruman dina mga iya, “Pero gana' bugtu'-bi nga da'inan sinan i arun-na?” 62 Sanglit agpasabut-na mga iya i tatay pagpatilaw kon ay i saruyagan-na papa'arunon si dadi'.

63 Amalako pannuratan si Sacarias ngan ag'usa gayod mga iya kay i nagpasurat-na, “Juan i arun-na.” 64 Mismo siray uras a'ala' i kangulahan-na ngan akayawit dagos iya ngan agtikang pagpahalling pagdayaw si Diyos. 65 Agpa'usa i dimu'an mga katiringpid-na, ngan abantog dagos i mahinabo' si katagudturan parti si Judea. 66 Pakakatu'an-na si dimu'an magpakabati' nga i gahum-na si Paragdalom pahuwang si iya, ag'usa mga iya ngan agsipurupatilaway, “Ay daw i manakka sito dadi' si damuri allaw?”

I Kanta Pagdayaw-na si Sacarias

67 Mangno agdaluman-na si Espirito Santo si Sacarias, i tatay-na si Juan, ngan amahalling si makigpasumat-na si Diyos si iya,

68 “Angay gayod nagdayaw i Paragdalom, i Diyus-na si mga a'a-na si Israel,

kay pada'ito iya ngan aglukat-na i mga ginsakupan-na.

69 Aniya' nagpa'undung-na addangan nga gamhanan pagsalbar si kita kam,

nga tikang si mga ka'uru'ampuhan-na si rilihugun-na David.

70 Atuman to si mga pinahallingan-na si mga sagrado paragsumat siray mga panahon nga:

71 Pada'ito iya pagsalbar si kita kam tikang si mga kuntra-ta

pati' si magpanhumot si kita.

72 Agpakulaw-na i kalu'uy-na pada'iray si mga kapapu'an-ta

ngan ag'intum-na pirmi i sagrado pagkasarabutan naghimu-na.

73 Yayto i sagrado sumpa' nagpumwan si kapapu'an-ta kam Abraham:

74 nga salbar-na kita kam si buruhatun-na si mga kuntra-ta,

basi' gana' satalawan-ta pagsirbi si iya.

75 I pagsirbi-ta si iya tangkod ngan matadong tubtob si katapusan-na si kinabuhi'-ta.

76 Sanglit no', ararunan kaw paragsumat-na si Gilalabawi

kay ka'aw i magdahulo si Paragdalom paghawan si pangngagihan-na.

77 Ka'aw i tipakatu'an si mga a'a-na nga papa'angkunon si mga katalwasan-na

si pagpasaylo si mga sala'-na.

78 Ngan yaynan dimu'an tikang si mahigugma'on kalu'uy-na si Diyus-ta kam,

sanglit aniya' sirak tikang si langit tidanta' si kita kam.

79 Tipada'ito iya basi' akadanta'an i magpangistar si kalu'uman

pati' i magpakatambunan si landung-na si kamatayon,

ngan basi' agpakatuttot kita kam si mahalap lalan pangngagihan pada'iray si kamurayawan.”§

80 Anhaya i dadi' ngan agdugang pa i kabaskog si kina'iya-na. Ag'istar iya si disyirto tubtob si panahon nga agpahayag-na na i kalugaringun-na si mga a'a-na si Israel.

Lukas 2 ->